Say d u lla m irzayev

—
M unisxonn ing
fazilatlaridan nuqson у asar edi. Ikkovining fa rq i shundaki, M unisxon
o'zin i a ld a y olm agan
 
— fa zila td a n nuqson va nuqsondan fa z ila t
yasashdan ojiz qolgan m inutlarida yig'lardi, S aidiy esa ichardi...»
«Sarob» rom anining kom pozitsiyasi tugal va yaxlit sujet
asosiga qurilgan. Unda ortiqcha voqea va keraksiz obraz y o ‘q.
Bu hoi, ayniqsa, romanning ikkinchi nashrida yaqqol k o ‘rinadi.
D arhaqiqat, birinchi nashrda (1937) b a ’zi ortiqcha o ‘rinlar,
asosiy sujet y o ‘nalishi bilan mustahkam b og ‘lanmagan ayrim
epizodlar va yuzaki tasvirlar uchrar edi. Ikkinchi nashr (1957)da
sujet birmuncha ixchamlashtirilib, uning jozibadorligi va ta’sir
kuchi orttirildi. Asarning birinchi b o ‘limidagi 5, 9, 35, ikkinchi
b o ‘limidagi 7, 12-boblar yangi nashrga kiritilmadi. 14, 15-boblar
esa qisqartirilib, bir bob qilib berildi. Shu bilan birga, asar
dram atizm i kuchaytirilib, konflikt keskinlashtirildi. Bundan
tash q a ri, a sa rn in g b a ’zi sa h ifa la r id a m u a llif n u tq i ham ,
personajlar tili ham qaytadan ishlanib, yanada pishitildi. Biroq
237

---

m atbuotda k o ‘rsatilganidek, keyingi nashrlarda (1957, 1967)
ayrim muvaffaqiyatsiz tuzatishlar, asossiz qisqartirish va o ‘rinsiz
o ‘zgartishlar ham mavjud67.
«Sarob» romaniga badiiy mahorat jihatidan jiddiy e ’tiroz
y o ‘q: u g o ‘zal, o ‘qishli qilib yozilgan.
1947-yilda A. Qahhor « Q o‘shchinor» romanini nashr ettirdi.
Roman xalq tarixining muhim va xarakterli bir bosqichini aks
ettirishga b ag‘ishlangan edi. Y ozuvchi q o ‘l urgan m avzuni