Say d u lla m irzayev

43 
Sharafiddinov Ozod. Cho'lponni anglash. — Т.: «Yozuvchi», 1994,46-bet.
44 A dabiyot. U m um iy o ‘rta ta ’lim m aktablarining 11 -sinfi uchun darslik.
— Т.: « 0 ‘qituvchi», 2 0 0 4 ,125-bet.
160

---

tilla rin i yaxshi bilgan. A. P ushkinning «D ubrovskiy», 
N . G ogolning 
«R evizor», 
M. G o rk iy ning
«Ona», 
V. Shekspirning «Gamlet» kabi mashhur asarlarini, shuningdek, 
Krilov, Blok, Bryusov va boshqalarning she’rlarini o ‘zbek tiliga 
mohirlik bilan tarjima qilgan.
Choiponning adabiy-ijodiy faoliyati 1913-yilda boshlangan, 
uning dastlabki she’r, hikoya, ocherk va maqolalari «Sadoyi 
F a rg ‘ona», «Sadoyi T u rk iston », «T u rkiston viloyatining 
gazetasi», «Oyina», «Sho‘ro» kabi gazeta va jurnallarda chop 
etilgan. C hoipon 1917-yillardayoq ma’rifatparvar vademokratik 
kayfiyatdagi yosh ijodkor sifatida tanila boshlagan. Uning 
«Qurboni jaholat», «Doktor Muhammadiyor» singari dastlabki 
asarlarida qoloqlik va jaholatga qarshi m a’rifatparvarlik va 
adolatparvarlik g‘oyalari targ‘ib qilingan.
C h o ip o n endigina yigirma yoshga qadam qo‘yganda Oktabr 
to ‘ntarishi sodir b o id i. Shoir shundan so‘ng «Qizil bayroq», 
«Ishtirokiyun», «Turkiston», «Buxoro axboroti» kabi gazetalar 
ta h ririy a tla rid a
m e h n a t 
q ildi. 
C h o ‘lp o n
o n gida, 
dunyoqarashida o ‘sish-o‘zgarishlar yuz berdi. Bu evrilishlar shoir 
ijodida ham o ‘z ifodasini topa bordi. Shoirning «Uyg‘onish» 
(1922), «Buloqlar» (1924), «Tong sirlari» (1926), «Soz» (1935) 
t o ‘plam lari o ‘zaro ta q q o slan sa, C h o 'lp o n sh e’riy atid ag i 
g‘oyaviy-badiiy fazilatlar, shuningdek, ijodiy kamolot yolidagi 
izlanishlar, turfalik va ziddiyat ochiq ko‘rinadi.
C h o ip o n — tom m a’nodagi milliy shoir. U yurt hayotidagi 
yutuqlar, ibratli yumushlardan qanchalik quvonsa, erksizlik 
va tu tq unlikdan, tengsizlik va adolatsizlikdan shunchalik 
iztirob chekadi. Shoir she’rlarida dard va alamning ufurib 
turishi ham, avvalo, millat, Vatanga m uhabbat tuyg'ularining 
kuchliligi bilan izohlanadi. Shoir Vatan istiqbolini ko'zlab dard 
chekadi, qiynaladi va o‘zining ana shu yurak tug‘yonlarini rang- 
b a ra n g s h a k lla rd a ifo d alay d i. Z am o n d a k ech ay o tg an
evrilishlarga C hoiponning munosabatini uning she’rlari aniq 
k o ‘r s a ta d i. M asalan , «A m alim ning o ‘lim i» sh e ’rida: 
«Qarshimda y ig lag an bu jo nlar kimlar? Qullar o lk asin in g 
insonlarimi?» — deb qayg‘ursa, «Men va boshqalab) asarida 
erk istab faryod chekadi: