Say d u lla m irzayev

Agar Farhodning Shirin, bo ‘Isa Majnunlarning Laylosi,
Nasib о ‘Imish menga gulshan aro gullarning Ra ’nosi.
(Mirzo )
Agar or etsa Layli haqlidir Qaysning jununidin,
Ne baxt, Ra ’no, xaridoring talab ahlining Mirzosi.
(Ra ’no)
«M ehrobdan chayon» romanida «zulm tig in i kam bag‘allar 
qoni bilan sarbast qilg‘on» zolim Xudoyorxon, порок va razil
154

---

A bdurahm on, xasis Solih m axdum obrazlari ham jonli va 
to ‘laqonli b o ‘lib chiqqan. Ayniqsa, A bdurahm on domla va 
Solih maxdum obrazlari nihoyatda m ukam m al ishlangan. 
R om anda tasvirlanishicha, A bdurahm on — suyagi ifloslik 
b ila n q o tg a n , fitn a u y a sid a t a ’lim o lg an , b in o b a rin , 
m e h ro b d a n c h ay o n b o ‘lib ch iq q an m u n o fiq shaxs. 
A bdurahm on asarda A nvar obraziga qaram a-qarshi holda 
ta sv irla n g a n . U a s a rd a ik k iy u zlam ach ilik , ic h iq o ra lik , 
ig‘vogarlik, g ‘arazgo‘ylik va hasadgo‘ylikning ramzi sifatida 
nam oyon b o ‘ladi.
Asar voqealari davomida — Anvar dor ostiga keltirilgach, 
Abdurahmon bilan oxirgi m arta uchrashadi. Adibning mahorati 
shundaki, m ag‘lub ezgulikning aslida g‘olib ekani, muzaffar 
yovuzlikning yutqizig‘ini A nvarning achchiq, m ulohazali 
gaplari orqali ko‘rsatib beradi:
A nvar titradi, A bdurahm on iljaydi...
—
K ulishga haqqingiz bor, dom la, chunki o ‘ch olasiz! — dedi Anvar.
Birdan h am m aning k o ‘zi A b d u rah m on ga tushdi, — faqat siz iflo slik
natijasida kulasiz, m en... m en to ‘g ‘rilik samarasini o ‘raman: siziflo s vijdon
bilan g ‘olibsiz, m en s o f vijdon bilan m a g iu b m a n ... M eni dor ostiga kim
keltirdi? V ijdon em asm i, taqsir! Sizni bu yerda kim tom osh ab in qildi?