Say d u lla m irzayev

demaydi ularga?
Nega sening erkli ко ‘ngling erk bermaydi qo'llarga?
162

---

C ho‘lponning «Ko‘ngil», «Егк istagi», «Qo‘zg‘olon», «Bas 
endi», «Qilich va qon» kabi sh e’rlari ham ana shu qora 
ko'lanka — mustamlakachilikka qarshi isyon tarzida bitilgan. 
« K o ‘ngil» sh e ’rid a sh o ir m illatg a m u ro ja a t etib, 
bo‘ysunmaslikka chaqiradi:
Tiriksan, о ‘Imagansan,
Sen-da odam, sen-da insonsan,
Kishan kiyma, bo ‘yin egma,
Ki sen ham hur tug ‘ilg 'onsan.
C ho‘lpon she’riyatida zulm va istibdodga barham berish 
maqsadida dushmanga qarshi qurol bilan bo‘lsa-da, ko'tarilish 
g‘oyasi ilgari surilgan. Bu holat «Bas endi» she’rida «Qo‘limda 
so‘nggi tosh qoldi yovimga otm oq istayman» tarzida ochiq 
ifodalanadi:
Yetar, bas, chekdan oshgandir
Bu qarg 'ish, bu haqoratlar!
To'liqdir, balki toshgandir
Tubanlik ham safolotlar!..
Qo ‘limda so ‘nggi tosh qoldi,
Yovimga otmoq istarman!
Ко ‘zimda so ‘nggi yosh qoldi,
Amalga yetm ak istarman!..
C ho‘lponning «Bahorni sog‘indim», «Kuz guli», «Vahm», 
«Tabiatga», «K uzaklar», «Y orug1 yulduzcha», «P o 'rtan a» 
singari she’rlarida ham zulm-istibdodga, mustamlakachilikka 
qarshi erkinlik istagi, nola va fig1 on aks-sado beradi.
Shoirning «Xalq» she’rida esa ozodlik va erk mavzusi yanada 
boshqacha bir yo‘sinda, g‘oyat aniq va tiniq b o ‘yoqlarda aks 
ettirilgan:
Xalq dengizdir, xalq to ‘Iqindir, xalq kuchdir,
Xalq isyondir, xalq olovdir, xalq o ’chdir...
Xalq qo ‘zg ‘alsa, kuch yo ‘qdirkim, to ‘xtatsin,
Quvvat yo ‘qkim, xalq istagin yo ‘q etsin.