Саволлар жавоблари

Казус 33
“А” давлатида қуролли тўқнашувлар натижасида юз минглаб инсонлар халоқ бўлишган ва бедарак йўқолган. Юзлаб болалар болалар уйларига ва ногиронлар уйларига охирги зарурат сифатида жойлаштирилган. Болалар масалалари билан шуғулланувчи муассалаар ва давлат органлари ўта айнчли аҳволда қолишган. Бола ҳуқуқлари тўғриидаги Конвенцияда назарда тутилган “боланинг энг қулай манфаатларини” ифода этувчи принципларини таъминлаш мақсадида ҳукумат томонидан болаларни судсиз тартибда, ота-оналарининг розилигисиз фарзандликга олиш оила-никоҳ кодекси қоидалари қабул қилинади. Ихтисослаштирилган муассасаларда тарбияланаётган ва сақланаётган болаларнинг аҳволи дунё эътиборини тортди ҳамда болалар бошқа давлатларга фарзандликга олиниб, олиб кетала бошланди. Мамлакатдаги иқтисодий инқироз мазкур фарзандликка олиш масалаларига коррупцион ҳолатнинг авж олишига сабаб бўлди.
Савол: Мазкур вазиятга хуқуқий бахо беринг.
Bola huquqlari Konvensiyasi 21-модда.
Бола асраб олиш тизими мавжудлигини эътироф ёки хал киладиган иштирокчи-давлатлар боланинг энг яхши манфаатлари биринчи навбатда хисобга олинишини таъминлайдилар, улар:
а) болани асраб олиш факат ваколатли маъмурлар томонидан хал этилишини таъминлайдилар, бундай маъмурлар =ылланиладиган =онун ва тартиб-русумларга мувофи= щамда ишга тааллу=ли ва ишончли бутун ахборот асосида асраб олишга ота-она, =ариндошлар ва =онуний васийларга нисбатан боланинг ма=омига =араб, агар талаб этилса, манфаатдор шахслар зарур былиб =оладиган маслащат асосида асраб олиш учун ызларининг онгли розиликларини беришлари боис йыл =ыйилишини ани=лайдилар;
b) бош=а мамлакатда асраб олиш, агар болани тарбияга бериш ёки унинг тарбиясини таъминлай оладиган ёхуд асраб оладиган оилага жойлаштириш мумкин былмаса, агар бола пайдо былган мамлакатда уни муносиб равишда тарбиялашни таъминлашнинг иложи былмаса, бола бо=ишнинг му=обил усули сифатида =аралишини эътироф этадилар;
c) бола бош=а мамлакатда асраб олинган та=дирда худди мамлакат ичкарисида асраб олинганида =ылланиладиган кафолат ва меъёрлар =ылланилишини таъминлайдилар;
d) бола бош=а мамлакатда асраб олинган та=дирда унинг жойлаштирилиши шу иш билан бо\ли= шахсга ызини о=ламаган молиявий фойда келтирмаслигини таъминлаш учун зарур чораларни кырадилар;
e) зарур щолатларда ушбу модданинг ма=садларига икки томонлама ва кып томонлама шартлашувлар ёки битимлар тузилиши йыли билан эришишга кымаклашадилар щамда шу асосда боланинг бош=а мамлакатда жойлашуви ваколатли маъмурлар ва органлар томонидан амалга оширилишини таъминлашга интиладилар.
35-модда
1. Иштирокчи-давлатлар болаларни ы\ирлаш, сотиш ёки уларни щар =андай ма=садларда ва щар =андай шаклларда контрабанда килишнинг олдини олиш учун миллий, икки томонлама ва кып томонлама даражада барча зарур чора-тадбирларни кырадилар.
38-модда
1. Иштирокчи-давлатлар халқаро инсонпарварликҳуқуқининг қуролли можаролар рўй берган ҳолат-
да уларга нисбатан қўлланиладиган ва болаларгатааллуқли меъёрларини ҳурмат қилишни, уларгариоя этилишини таъминлашни ўз зиммаларигаоладилар.
2. Иштирокчи-давлатлар 15 ёшга тўлмаган шах-слар ҳарбий ҳаракатларда бевосита иштирок эт-
масликларини таъминлаш учун имкони бўлганбарча чора-тадбирларни кўрадилар.
3. Иштирокчи-давлатлар 15 ёшга тўлмаган ҳарқандай шахсни ўз қуролли кучлари сафига хиз-
матга чақиришга йўл қўймайдилар. 15 ёшга етган38
бироқ 18 ёшга тўлмаган шахслар орасидан ар-мияга жалб этилаётганда иштирокчи-давлатлар
ёши каттароқ шахсларни маъқул кўришга ҳаракатқиладилар.
4. Қуролли можаролар пайтида ҳарбий бўлма-ган аҳолини ҳимоя қилиш билан боғлиқ халқаро
инсонпарварлик ҳуқуқи бўйича мажбуриятларигамувофиқ иштирокчи-давлатлар қуролли можаро-
ларнинг таъсиридан болаларни ҳимоялаш ҳамдапарваришлашни таъминлаш учун имкони бўлган
барча зарур чора-тадбирларни кўриш мажбурия-тини ўз зиммаларига оладилар.