«сарайшық» мемлекеттік тарихи-мәдени музей-қорығы атырау облысы білім беру басқармасының Әдістемелік орталығЫ

Минералды сулары
. Атырау облысының айтарлықтай аумағын су 
ұстайтын жыныстардың қалындығы 300 м шипалы минералды су қабаты алып 
жатыр. Минералды су аймағы солтүстікте Үстірттік бөлігінің арасын қамтиды. 
Солтүстікте ол Оңтүстік Ембі мұнай кәсіпшілігіне, ал шығысында Мұғаджар 
тауларының солтүстік сілемдеріне дейін барып тіреледі. Сарыбұлақ, Ұшқан, 
Күмшете, Биікжал, Төресай, Жаңасу т.б. шипалы су көздері ерекше назар 
аудартады. Олардың көпшілігі тұз күмбездерімен және тұз астындағы палеозой 
антиклиналдық төбелерімен байланысты. Минералды сулар кейде жер бетіне 
атқылайды немесе мол мөлшерде (0,5-30 л/сек) ағып шығады. Артезиан 

---

73 
мұнараларының сағасындағы сулардың температурасы +15
0
С-тан (Сарыбұлақ) 
+32
0
С-қа дейін (Төресай) жетеді. 
Ақтолағай үстірті-
Ақтөбе-Атырау облыстарның шекаралық аунын да 
жатыр. Атырау қаласынан 320км жерде орналасқан. Актолағай үстіртінде тас 
скульптурасының мұражайы бар деуге болады. Бұл аймақтың зерттелуін 
облыстың өлкетанушысы Ю. Пастухов ерекше табиғи ескерткіш деп санайды. 
Ақтолағайға жетер-жетпесте үстірттің солтүстігінен төменге қарай ақ бор түсі 
ерекше көрінеді. Алдыңғы бет жағындағы тұздары жылтырап тұрады. 
Айналасында топтасқан, кішігірім жартастар бар. Олардың арасында шахмат 
мүсініне ұқсас, төбесі шошайған жартас бірден көзге түседі. Оны «Шахмат 
патшайымы»- деп атаған. 
Үстіртің төменгі жағында жыралар бар. Үстірттен түскен кезде, әр түлі 
жануарлардан түзілген жыныстарды көруге болады. Үстіртке қарай отырып, 
шахмат әлеміндегі «патшайыммен» салыстыра келе, өзінді кішкентай 
құмырысқа сияқты сезінесін. Патшайымның бойы ұзын, мүсіні ерекше. Оның 
төмеңгі жағы тасты болып келеді. Үстірттің ортаңғы бөлігінде сфинкс бар. Оны 
көрген туристер, мектеп оқулығындағы Египеттің сфинкстерімен салыстырады. 
[5]