SaqarTvelos teqnikuri universiteti biznes-inJineringis fakulteti ekonikuri kvlevis meTodebi

3. sinTezi da sinTezuri meTodi ekonomikur kvlevebSi

Tu analizi Slis nawilebad, sinTezi, piriqiT nawilebs aerTianebs erT mTlianobad, anu sxvanairad rom vTqvaT, asinTezirebs maT. winaT danawevrebuli nawilebi warmogvidgebian axali TvalsazrisiT, axali aspeqtiT, an axal WrilSi. sinTezs, gansxvavebiT analizisagan, aqvs unari moicvas kvlevis sagani mTlianobaSi da gamoavlinos misi winaaRmdegobani (Tu aseTs aqvs adgili). marTalia, mecnierebis istoriaSi analizi, rogorc wesi,L win uswrebs sinTezs, Tumca aris SemTxvevebi, roca globaluri sinTezuri Teoriebi iqmneba manam, sanam miRweuli iqneba mTelis nawilebis Rrma analizuri Secnoba.

yvelaferi zemoaRniSnuli SeiZleba gavrcelebul iqnas ekonomikur mecnierebaze. sinTezi, rogorc ekonomikuri kvlevis meTodi (ekonomikuri sinTezi), ekonomikuri monacemebis saxiT kvlevis masalebis winaT danawevrebul fragmentebs aerTianebs mTelSi; is asinTezirebs axal cnebebs, principebs, koncefciebs da sinTezuri msjelobebis daxmarebiT gadadis axal ekonomikur codnaSi. sinTezuri meTodi, iyenebs ra sinTezur msjelobebs, saSualebas iZleva sabazro principepidan gamoviyvanoT axali ekonomikuri codna.

globaluri sinTezuri Teoriebi, romlebic win uswrebdnen analizur Teoriebs, damaxasiaTebeli iyo ekonomikuri mecnierebis ganviTarebis jer kidev adrindel etapisaTvis. amis magaliTia a. smitis, d. rikardos, s. milis, k. marqsis koncefciebi. magaliTad, a.marSalis koncefcia, romelic mocemulia mis wignSi ,,ekonomikuri mecnierebis principebi”, aRmoCnda mTlianad SesabamisobaSi analizuri meTodisa XIX s. dasasruls. amJamad ekonomikur kvlevebSi xSirad SeiniSneba sapirispiro da, SeiZleba iTqvas, rom ekonomikis Sesaxeb msoflio mecniereba efeqturi globaluri ekonomikuri codnis zogierT ,,deficits” ganicdis. neoklasikosebsa da institucionalizms Soris axlandeli dava swored iqiTken midis, rom dominireba moxdes ekonomikis globaluri sinTezuri Teoriis Seqmnis dros.

ekonomikuri sinTezi SeiZleba iyos an Sida disciplinuri an disciplinaTSorisi. pirvel SemTxvevaSi xorcieldeba ekonomikuri codnis tradiciuli SeerTeba da kombinireba ekonomikuri mecnierebis disciplinaruli matricis CarCoebSi, xolo meore SemTxvevaSi saqme exeba ekonomikuri codnis SeerTebasa da kombinirebas sxva saxis (sociologiur, fsiqologiur, filosofiur, istoriul, politologiur, ekologiur da a.S) socialur codnasTan.

4. disciplinaTaSorisi sinTezi: ekonomika da sxva socialuri mecnierebebi

disciplinaTaSorisi sinTezi – esaa sxvadasxva disciplinebis, Teoriebis, meTodebis da meTodologiebis SeerTeba erT mTlianobaSi _ axali codnis misaRebad erTi disciplinis farglebSi, an sxvadasxva disciplinebs Soris mijnaze. disciplinaTaSorisi sinTezi XX da XXI s. mijnaze gvevlineba axali codnis, maT Soris ekonomikuri codnis miRebis yvelaze efeqtur saSualebad.

disciplinaTaSorisi sinTezi warmoiSoba disciplinebs Soris urTierTzemoqmedebis safuZvelze. g. begrgesi aseT urTierTzemoqmedebas Semdeg gansazRrebas iZleva:

,,es (disciplinaTSorisi) urTierTzemoqmedeba SeiZleba varirebul iqnas ideebis gacvlidan mTeli koncefciebis, meTodologiebis, procedurebis, terminologiebis urTierT integraciamde _ zogierTi, Zalian farTo moculobis kvleviTi da saganmanaTleblo organizaciebis monacemebisaTvis.”

ekonomikuri mecniereba CarTulia aseT urTierTzemoqmedebaSi da monawileobs disciplinaTaSorisi sinTezis procesSi. misi ganxorcieleba SeiZleba sami ZiriTadi wesiT:

1. pirveli wesi efuZneba Cvens mier ukve moxsenebul ,,ekonomikuri imperializmis” meTods (ix. pirveli Tavi am wignisa). ,,ekonomikuri imperializmi” aris socialur mecnierebebSi discipliaTaSorisi urTerTzemoqmedebis saxe da kvlevis meTodi, romlis drosac ikvlavwarmoeba ekonomikuri mecnierebis mTavari principi: miznebis efeqtianad miRweva resursebis deficitis dros; am dros TviT mizani SeiZleba iyos sxvadasxva da formirdeba sxva socialuri mecnierebebis – socologiis, fsiqologiis, politikuri mecnierebis da a.S. mier.

disciplinaTaSorisi uerTierTzemoqmedeba ekonomikur da sxva socialur mecnerebebs Soris ,,ekonomikuri imperializmis” mixedviT gaaqtiurda XX s. 70-80-an ww.. es, albaT, gamowveulia ori ZiriTadi mizeziT: jer-erTi, ekonomikuri mecnierebis CamoSorebiT neoklasikosis mkacri kanonebisagan da institucionalizmis rogorc mimarTulebis ,,meored mosvliT”, romelic sxva socialur mecnierebebTan kavSiris ufro ,,Ria” mimarTulebaa; meore zogierTi socialuri disciplinebis miswrafebiT, iyvnen ufro ,,pozitiurebi”, Camoayalibon TavianTi cnebiTi aparati da meTodologiuri instrumentebi sabunebismetyvelo mecnierebebis – maTematikis, fizikis da a.S., aseve nawilobriv ekonomiksis gavleniT.

gansakuTrebiT Zlieri zemoqmedeba ,,ekonomikuri imperializmisagan” ganicada genderulma kvlevebma, demografiam, sociologiam, istoriam, politikurma mecnierebam. ufro metad es zemoqmedeba unda ganvixiloT dadebiT movlenad – rogorc TviT ekonomikuri codnis evoluciaze moqmedebis kuTxiT, is, im disciplinis ganviTarebis rakursiT, romelmac ganicada zemoqmedeba ekonomikis mxridan. magaliTad, aseTi zemoqmedeba istoriaSi dakavSirebulia axali ekonomikuri istoriisa da kliometriis skolis meTodologiis popularobasTan, politikur mecnierebaSi – sazogadoebrivi arCevanis Teoriis aRmocenebasTan da a.S.

2. meore wesi pirobiTad SeiZleba aRiniSnis rogorc ,,ekonomikuri vasaloba”. ,,ekonomikuri vasaloba” es aris disciplinaTaSorisi urTierTzemoqmedebis meTodi ekonomikasa da sxva mecnierebas (sxva mecnierebebs) Soris, roca ekonomikuri kvleva-Zieba mimdinareobs sxva mecnierebis (sxva mecnierebebis) meTodologiuri da Teoriuli safuZvlebis Sesabamisad.

,,ekonomikuri vasaloba” warmoadgens ,,ekonomikuri imperializmis” sapirispiro mxares. Tu ukanasknel SemTxvevaSi sxva mecnierebis teritoriaze ,,agresorad” gamodis ekonomika, romelic karnaxobs mas Tavis meTodebs ,,ekonomikuri vasalobis” SemTxvevaSi sxva mecniereba ekonomikur mecnierebas Tavs axvevs Tavis Teoriul sqemebs da Tavis meTodologias.

Eekonomikurma mecnierebam mTeli ganvlili istoriis manZilze araerTxel ganicada ,,Tavdasxma” sxva socialuri mecnierebebis mxridan da unda aRiniSnos, rom maT Zalian warmatebuli da Rrma zemoqmedeba moaxdines ekonomikuri Teoriisa da meTodologiis ganviTarebaze. magaliTad, germanul ekonomikuri azrovneba XIX s. meore naxevrisa da XX s.-is pirveli mesamedis manZilze imyofeboda istoriuli mecnierebis ,,vasalis” rolSi, sabWoTa sazogadoebriv mecnierebebSi (1917 -1991) ekonomikur mecnierebas mouwia Seesrulebina marqsistul-leninuri filosofiisa da misi politikuri TanamoZmis - mecnieruli komunizmis da a.S. ,,vasalis” roli.

uares SemTxvevaSi SeiZleboda gvelaparaka egreTwodebul reduqcionizmze – roca ekonomikuri mecnierebis sagani da (an) meTodologia mTlianad daiyvaneba (dayvanil iqna) sxva socialuri disciplinis sagansa da (an) meTodologiaze. gansakuTrebiT Zlieri iyo XIX s. bolosa da XX s. dasawyisSi fsiqologiuri reduqcionizmi, roca zogierTma mkvlevarma marJinalizmis zegavleniT scada mTlianad aeTqvifaT ekonomika fsiqologiasTan. Tanamedrove etapze ekonomikuri meTodologiis kvlevis velze Zalian aqtiurad moqmedebs socologiuri reduqcionizmi, romlis miznad, cxadia, gvevlineba mcdeloba sameurneo procesebis da movlnebis kvlevis ekonomikuri meTodebi Secvalin im sociologiuri meTodebiT, romlebic nawilobriv ekonomikur meTodebs emTxveva.

3. disciplinaTaSorisi sinTezis mesame wess SeiZleba pirobiTad ,,Tanabaruflebiani TanamSromloba” vuwodoT.

,,Tanabaruflebiani TanamSromloba” esaa disciplinaTaSorisi urTierTzemoqmedebis saxe, roca ekonomika da sxva socialuri mecniereba Tanabrad axdenen gavlenas ama Tu im sakvlev problemis damuSavebaze, maT Soris ,,mijnaze” (amiT amdidreben da aRrmaveben rogorc sakuTar, ise sxva Teoriasa da meTodologias.)

yvelaze klasikur nimuSad SeiZleba CaiTvalos ekonomikisa da sociologiis, aseve ekonomikisa da fsiqologiis Tanamedrove urTierTzemoqmedeba. Mmiuxedavad ,,ekonomikuri imperializmisa” da ,,ekonomikuri vasalobis” calkeuli ganzraxvisa, am ori wyvili mecnierebis wina planze mainc ,,Tanabaruflebiani TanamSromlobis” saxis disciplinaTaSorisi urTierTzemoqmedeba dgas. ekonomikurma sociologiam da ekonomikurma fsiqologiam bolo periodSi arc ise cota warmatebebs miaRwies, radgan gamoiyenes efeqtiani Serwyma pirvel SemTxvevaSi – ekonomikuri da sociologiuri Teoriisa da meTodologiisa, meore SemTxvevaSi – ekonomikuri da fsiqologiuri Teoriisa da meTodologiisa.”

sakmarisia warmatebulad CavTvaloT aseve, ,,Tanabaruflebiani TanamSromloba” ekonomikuri da istoriuli mecnierebisa, ekonomikuri mecnierebisa da genderuli kvlevebisa, ekonomikuri mecnierebisa da samarTlis mecnierebisa.

nobelis premiebi: geri bekeri (1992) TeoriisTvis ,,adamianuri kapitali” (ekonomika, sociologia, genderuli kvlevebi, iurisprudencia), duglasi norti (1993) “kliometrisa da axali ekonomikuri istoriisTvis” (ekonomika, istoria, sociologia), Daniel karemani da vernona smiti (2002) “eqsperimentaluri ekonomikis ganviTarebisTvis” (ekonomika, fsiqologia) – eseni mxolod arc ise bevri magaliTebia, roca ekonomistebi Rebulobdnen jildoebs ara mxolod sakuTari ekonomikuri codnis ganviTarebisaTvis, aramed DDe facto – warmatebuli disciplinaTSorisi sinTezisTvis.