“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

Key words:
cluster, set, metric, multidimensional observation, Euclidean distance. 
 
Кириш 
 
Кўп ўлчовли кузатувларни таснифлаш мураккаб жараён бўлиб, у бевосита катта 
меҳнат ва мураккаб ҳисоблашларни талаб этади. Ўз навбатида таснифлаш масаласи, 
кластер таҳлил усуллари ёрдамида амалга оширилади. Кластерлашдан асосий мақсад - 
объектлар ўртасида ўхшаш гуруҳларни шакллантириш ва улар орасидаги ўзаро 
алоқаларни таҳлил қилишдан иборатдир. 
Тадқиқотимизда кўп ўлчовли кузатувларни таснифлаш масаласи ёритилган бўлиб, 
унга кўра фармацевтика саноатининг инновацион ривожланиш даражаси бўйича ҳудудлар 
шартли маълумотлар асосида қуйи, ўрта ва юқори синфларга ажратилади. Қаралаётган 
шартли ҳудудларни тажрибавий маълумотлар асосида муайян ривожланиш даражаси 
бўйича саралаш ва бу борадаги қонуниятларни аниқлаш, ҳар бир ҳудуднинг ўзига хос 
индикаторлар тўплами билан характерланади ва шунинг учун ҳам уларни бир хил 
даражада саралаб бўлмайди. Бу эса объектларни таснифлаш масаласи олдига янгича 
илмий ёндашувларни қўяди. Кўриб чиқилаётган услубиётнинг илмий жиҳатдан 
долзарблиги унда фақатгина объектларни таснифлаш масаласининг ечилиши билан эмас, 
балки объектларни таснифланган гуруҳларга ривожланиш мойилликларини аниқлаш 
кабилар билан ҳам изоҳланади. 
Тадқиқотда объектларни таснифлашда параллел кластерлаш алгоритмидан 
фойдаланилган. Параллел жараёнларнинг моҳияти шундаки, ҳар бир алгоритм қадамида 
барча индикаторлар бир вақтнинг ўзида таққослаб, ҳисоблаб борилади [1]. Чунки, кичик 
сондаги синфларга ажратишда ҳам танлаб олишни амалга оширилиши анча мураккаб. 
Шунинг учун ҳам ҳар хил параллел таснифлаш алгоритмларини ишлаб чиқишнинг асосий 
моҳияти, қўйилган мақсадни тез ечишни таъминлай оладиган, танлаш вариантларини 
қисқартирадиган усулни аниқлашдан иборатдир. 
 
Тадқиқот услубиёти 
Фармацевтика саноатининг инновацион ривожланиш даражаси бўйича ҳудудларни 
оптимал таснифлашда дастлаб энг муҳим бўлган бир қанча иқтисодий индикаторларни 
танлаб оламиз, сўнгра улардан хусусий индикаторларни ҳосил қиламиз. Бунинг учун 
қуйидаги белгилашларни киритамиз: 
t
i
q
- 
t
даврда 
i
ҳудуднинг фармацевтика саноатида яратилган инновацион 
маҳсулотлар ҳажми; 
t
i
p
- 
t
даврда 
i
ҳудуднинг фармацевтика саноати учун олинган патент ва ишланмалар 
сони; 
t
i
qe
- 
t
даврда 
i
ҳудуднинг инновацион фармацевтика маҳсулотлари экспорти ҳажми; 
t
i
te
- 
t
даврда 
i
ҳудуднинг фармацевтика саноатида банд бўлган тадқиқотчилар сони; 
Юқоридагилар асосида қуйидаги хусусий индикаторларни шакллантирамиз: 
t
i
t
i
t
i
grp
q
z
=
1
,
- 
t
даврда 
i
ҳудуд ялпи ҳудудий маҳсулотида инновацион фармацевтик 
маҳсулотларнинг улуши (фоизда); 
t
i
t
i
t
i
wp
p
z
=
2
,
- 
t
даврда 
i
ҳудуд фармацевтика саноати учун олинган патент ва 
ишланмалар сонининг республикадаги улуши (фоизда); 

---