“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“SANOAT VA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARINING RAQAMLI TRANSFORMATSIYASI: 
TENDENSIYALAR, BOSHQARUV, STRATEGIYALAR”
149
Ўтган йиллардаги глобал воқеалар барча бизнес соҳаларига таъсир қилди. Бошқа 
соҳа вакилларидан фарқли ўлароқ, пандемия туфайли юзага келган чекловлар туфайли 
савдони тез онлайн форматга мослаштира олган чакана сотувчилар фойда кўрди. Энди 
ҳаёт аста-секин нормал ҳолатга қайтмоқда, бозор иштирокчилари рақамли 
технологияларни ривожлантиришда давом этмоқдалар. Ўтмишда амалга оширилган 
мажбурий ҳаракатлар шуни кўрсатдики, рақамлаштириш рақобатдош устунликни 
оширади, бозор муаммоларига тезкор жавоб бериш қобилиятини кучайтиради ва 
истеъмолчиларнинг талабларини қондириш қобилиятини оширади. 
Маълумотларни тўплаш, сақлаш ва қайта ишлаш имконини берувчи чакана савдода 
рақамли технологиялардан фойдаланиш батафсилроқ истеъмолчи профилини яратишга ва 
тегишли шахсий таклифларни шакллантиришга ёрдам беради. Шу муносабат билан, 
шахсийлаштириш узоқ вақт давомида саноат учун ўз аҳамиятини йўқотмайди. Бунинг 
ажабланарли жойи йўқ, чунки бундай амалиётлар савдо ҳажмини 1-2% га ўсишини 
таъминлаши, истеъмолчиларнинг содиқлигини ошириши ва маркетинг харажатларини 10-
20% га камайтириши мумкин. 
Мижозларнинг батафсил профилини яратиш ва уларнинг эҳтиёжларини аниқроқ 
башорат қилиш учун уларнинг қизиқишлари, фаолият соҳаси, ҳаракатлари, бошқа савдо 
нуқталарида ўртача текширувлар, махсус хатти-ҳаракатлар намуналари ва бошқалар 
ҳақида маълумотга эга бўлиш керак. Ушбу қўшимча маълумотни тўплашда бошқа 
соҳалардаги компаниялар, яъни банклар, таълим муассасалари, саёҳат ва кўнгилочар 
саноат вакиллари билан ҳамкорлик алоқаларини ўрнатиш муҳим ўрин тутади.
Савдо соҳасида рақамли технологияларни қўллаш қандай самара беришини 
қуйидаги мисолда кўрамиз. 
Глобал электрон тижорат савдоси (В2В ва В2C) 2020 йилда 26 триллион долларга 
етди. 
Aгора В2В электрон тижорат платформаси етказиб берувчилар ва харидорларни 
онлайн тарзда боғлайди. 
Харидлар портали оммавий буюртмаларни қабул қилиш, қайта ишлаш ва ҳамкорлар 
билан электрон ҳужжат айланишини автоматлаштириш имконини беради. 
Маркетплейс В2В/В2C савдо майдони бизнесни амалга оширишнинг кўплаб 
турларидан фойдаланган ҳолда бозорларни яратиш учун кучли платформадир: 
➢
етказиб берувчилар нархлар рўйхатини жўнатиш учун вақтни 
➢
беҳуда сарфламайди; 
➢
улгуржи сотувчилар етказиб берувчи балансига онлайн кириш 
➢
ҳуқуқига эга бўладилар;
➢
улгуржи харидорлар кликни бир марта босиш билан турли етказиб 
берувчиларнинг омборларида товарларни заҳирага оладилар.
Рақамлаштириш етказиб берувчиларнинг ички таркибларини ҳам, шахсий ҳисоб 
орқали мижозлар билан ўзаро алоқалар билан боғлиқ жараёнларни ҳам оптималлаштириш 
имконини беради, яъни мижозлар билан ўзаро алоқа занжири нарх таклифи сўровидан 
бошлаб, битим билан якунланади ва якунловчи ҳужжатларни жўнатади.
Улгуржи савдони автоматлаштириш учун турли ёндашувлардан фойдаланиш 
мумкин. Масалан, Агора веб-сайтида қуйидаги ечимлар мавжуд: 
➢
интернет орқали савдони ташкил этиш - бу ҳолда, бу "жараёнларни 
рақамлаштириш", уларни автоматлаштириш. Илгари қўлда бажарилган ишлар энди 
автоматик тарзда ва инсон аралашувисиз амалга оширилади. Бир томондан, бундай 
ёндашув инсон ресурсларини бўшатади, бошқа томондан, бўш вақтни энди янада 
самаралироқ сарфлаш мумкин - товарларни сотиш жараёнини қўллаб-қувватлашга эмас, 
балки вақт бизнесни ривожлантиришга қаратилади. Кўпгина таҳлилчиларнинг фикрига 
кўра, бугунги кундаги савдо компанияларида савдо менежерларига юк бўлган тартиб 
уларга савдо кўрсаткичларини оширишга имкон бермайди. Автоматлаштирилган 

---