Sanoat texnologiyasi



Download 2,53 Mb.
bet16/71
Sana24.06.2022
Hajmi2,53 Mb.
#699702
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   71
Bog'liq
03412f50849211e677f7c5c9e94e4975 Optika S. Astanov.pdf

3.2. Yorug’lik intenferensiyasini kuzatish usullari


Yorug’lik intenferensiyasini kuzatish uchun kogerent yorug’lik dastasini hosil qilish shart. Lazerlar ixtiro qilinishidan oldin dasta bo'linar va so'ngra ular qo'shilib intenferension manzara olinar edi. Bundagi ba'zi usullarni ko'rib o'taylik.


Yung usuli. Bunda ikkita kichik tirqishi bo'lgan ekran yordamida yorug’likni "ikkiga ajratish" mumkin. S yorug’lik manbai ekranning tirqishlarida yorug’likning S1 va S2 ikkilamchi manbalarini hosil qiladi (3.4-rasm).


Y
1815-yilda Gyugens prinsipiga o’zining qo’shimchasini kiritadi. To’lqinlarning kogerentligi tushunchasini kiritadi va 1818-yilda difraksiya naza-riyasini yaratadi. Birinchi marotaba aylana shakldagi tirqishdan vujudga keladigan difraksiyani o’rganadi. Kogerent manbalarini olishda o’zini nomi bilan belgilangan Frenel ko’zgulari, Frenel bilinzasini va Frenel biprizmalarini yaratadi. Buning natijasida yorug’lik interferensiyasini atroflicha o’rganadi. Qutblangan yorug’liklar interferensiyasini ochadi. Yorug’lik to’lqinliklarning perpendikulyarligini isbotlaydi. 1823-yilda elliptik va aylana shaklidagi yorug’likning qutblanishi mavjudligini aniqlagan. Yorug’likning qaytishi vaqtidagi vujudga kelgan qonuniyatning tenglamasini tuzgan. Frenel formulasi, qator interferension qurollar yasashga o’z hissasini qo’shgan. 1818-yilda harakatda bo’lgan jismlarning optikaviy qonuniyatlariga asos solgan.

OGYUSTEN JAN (1788-1827). Fransuz fizigi.

FRENEL
UNG TOMAS
(1773-
1829) – ingliz olimi.
Ilmiy yo’nalishi optika,
akustika, issiqlik fizikasi,
mexanika, matematika,
astronomiya, geofizika,
filologiya, zoologiya
sohalarini qamrab olgan.
1800–yilda “Tovush va
yorug’lik tajribalari va
muamollari” ilmiy asarini
chop etgan. Yorug’lik-
ning to’lqin nazariyasini
qo’llab quvvatladi va
birinchi bo’lib tovush
interfirensiyasini kuzatgan. 1801-yilda yorug’lik
interfirensiya nazariyasini tushuntirgan va shu nazariya
asosida Nyuton halqalarining hosil bo’lish jarayonini
ilmiy asoslab bergan. 1802-yilda ikkita kogerent
manbadan vujudga keladigan yorug’lik inteferensiyasini
kuzatdi. Ultrabinafsha yorug’liklar interfirensiyasini
birinchi bo’lib kuzatdi. Qizil va binafsha
yorug’liklarning to’lqin uzunligini aniqladi. 1817-yilda
yorug’lik to’lqinlarining ko’ndalang ekanligi
to’g’risidagi fikrni aytgan. 1807 – yilda mexanik
deformatsiya
vaqtidagi
siljishni
aniqladi.



3.4-rasm. Yung usuli


Asosiy S manba nurlanayotgan to'lqinlarning fazalari ham shunga mos holda xuddi shunday o'zgaradi, ya'ni S1 va S2 manbalar nurlanayotgan to'lqinlarda fazalar ayirmasi hamma vaqt o'zgarishsiz qoladi. Bu manbalar kogerent bo'ladi va ulardan tarqalgan nurlar interferensiyalanadi.

Download 2,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   71




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish