Sanoat texnologiyasi

Fokus masofasi. Linzaning optik kuchi. Endi ikki yoqlama qavariq linzaga parallel nurlar dastasi tushayotgan holni ko’raylik (2.9-rasm). Linzadan o’tib singan nurlarning barchasi F nuqtada o’zaro kesishishadi va bu nuqta linzaning fokusi deyiladi.
Linzaning fokusi uning har ikkala tomonida, bir xil masofada joylashgan bo’ladi. Linzaning optik markazidan fokusigacha bo’lgan masofa (f=OF) linzaning fokus masofasi deyiladi.
Fokus masofasi teskari
^{D = (2.7)}
kattalik linzaning optik kuchi deyiladi. Uning birligi – d i o p t r i y a (dptr). 1 dioptriya – fokus masofasi 1 m ga teng bo’lgan linzaning optik kuchdiri:
^{1dptr = .}





2.9-rasm. Qavariq linzadan yorug’lik nurlarining o’tishi





2.10-rasm. Botiq linzadan yorug’lik nurlarining o’tishi.


Optik kuchi musbat bo’lgan linzalar (qavariq linzalar) – yig’uvchi, optik kuchi manfiy linzalar (botiq linzalar) – sochuvchi linzalar bo’ladi. Demak, yig’uvchi linzalardan farqli ravishda sochuvchi linzalarning fokuslari mavhum bo’ladi. Ularning fokusi linzaning bosh optik o’qiga parallel
ravishda tushib, ulardan singan nurlarni teskari tomonga davom ettirgan holda topilgan kesishish nuqtasi bilan mos keladi (2.10-rasm).
Yupqa linza formulasi. Yupqa linza formulasi – buyumdan linzgacha (a), linzadan tasvirgacha bo’lgan (b) masofalar va linzaning fokus (f) orasidagi munosabatni yig’uvchi linza uchun quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:

(2.8)

Agar (2.7) ifodani e’tiborga olsak, yupqa linza formulasini quyidagicha

yozish mumkin:
^D


(2.9)

Sochuvchi linza uchun f va b masofa manfiy bo’ladi va yupqa linza formulasini quyidagicha yozish mumkin:
1 1 1
_{a b f} ^(2.10)