Sanoat texnologiyasi

To’la qaytish. Tushish burchagi o’zining chegaraviy qiymatiga yaqinlashgan sari sinuvchi nurning intensivligi kamayib, qaytuvchi nurning intensivligi ortib boradi (2.5-a, d rasmlar). i₁ = i_cheg. da esa sinuvchi nurning intensivligi tenglashadi (2.5-d rasm). Demak, tushish burchagining i_cheg. dan

gacha bo’lgan oraliqdagi qiymatlarida yorug’lik nuri sinmay to’laligicha

2
qaytadi va bunda tushuvchi va qaytuvchi nurlarning intensivliklari teng bo’ladi. Bu hodisaga to’la qaytish deyiladi (2.6-rasm).

2.6-rasm. “To’la ichki qaytish” animatsiyasidan fragment
2.4. Linzalar
Linza deb, ikkita sferik sirt bilan chegaralangan shaffof jismga aytiladi. Linzalar odatda shisha, kvars, plastmassa va shunga o’xshash materiallardan yasalgan bo’ladi. Tashqi ko’rinishiga qarab linzalar: ikki yoqlama qavariq (2.7-a rasm); yassi qavariq (2.7-b rasm); ikki yoqlama botiq (2.7-d rasm); yassi-botiq (2.7-e rasm); qavariq botim (2.7-f rasm); botiq – qavariq (2.7-g rasm) linzalarga bo’linadi. Optik xususiyatlariga qarab ularni yig’uvchi va sochuvchi linzalarga ajratiladi.
Yupqa linza va uning bosh optik o’qi. Agar linzaning qalinligi, ya’ni chegaralab turgan sirtlar orasidagi masofa shu sirtlarning radiusidan juda kichik bo’lsa, bunday linza yupqa linza deyiladi.

2.7-rasm.


2.8-rasm

Linza sirtlarining egrilik markazidan o’tuvchi to’g’ri chiziq linzaning
bosh optik o’qi deyiladi (2.8-rasm). Har bir linza uchun linzaning optik markazi deb ataluvchi shunday O nuqta muvjudki, undan o’tadigan nur

sinmaydi. Ikki yoqlama qavariq va ikki yoqlama botiq linzalar uchun bu nuqta linzaning geometrik markazi bilan mos keladi.