Sanoat sohalari texnologiyasi

Charm turlari va ularning topografik qismlari 
Charm va mo‘yna xom-ashyosining gistologik tuzilishi, charm va mo‘yna ishlab 
chiqarishga yaroqli hisoblangan turli xil hayvonlar terisining tuzilishini ko‘rib chiqadi. 
Teri - hayvon tanasining tashqi, qoplab turuvchi qavati bo‘lib, uning organizmini tashqi 
ta’sirlardan himoya etadi, shuningdek moddalar almashinuvi va atrof muhitning turli xil 
ta’sirlarini qabul qilishda ishtirok etadi. 
Teri jun qoplami, epidermis, derma va teri osti to‘qimasidan tashkil topgan (1- rasm). 
Terida shuningdek har xil bezlar, qon tomirlari, nerv to‘qimalari va mushaklar joylashgan. 
Hayvon terisi asosan birikuvchi va epitelial to‘qimalardan iborat bo‘lib, shuningdek unda 
mushak, yog‘ va nerv to‘qimalari joylashgan. Birikuvchi to‘qima hayvon tanasining alohida 
organlari va qismlarini bir – biriga bog‘laydi, hamda derma va teri osti kletchatkasini tashkil 

---

282 
etadi. Epitelial to‘qima teri qoplamasining yuqori qismi – epidermis va jun qoplamini hosil 
qiladi.
15.1- rasm. Teri tuzilishi: 
1-shoxli qavat; 2-nishli qavat; 3-derma; 4-g‘uddali qavat; 5- to‘rli qavat; 6-teri osti to‘qimasi; 7-
yog‘ to‘plamalari; 8- kollagen tolalari bog‘lami; 9- kollagen tolalari bog‘lamining ko‘ndalang 
kesimi; 10-ter bezlari; 11-mushak; 12-soch xaltachasi; 13-yog‘ bezlari; 14-soch. 
 
Teri va uning asosiy o‘rta qismi - dermaning boshqa organlardan farq qiluvchi muhim 
xususiyati, undagi hujayrali elementlarning nisbatan kam soni hisoblanadi. Hujayrali elementlar 
uchta asosiy hujayra tiplariga bo‘linadi: fibroblastlar va ularning turlari, makrofiglar va bulutli 
hujayralar.
Hujayralarning hayot faoliyati, ularning rivojlanish va ko‘payishi har bir organizm 
tirikligining biologik asosini tashkil etadi. Odatda hujayralar protoplazmaga botgan yadrodan 
tashkil topgan. O‘z navbatida protoplazma qobiq bilan o‘ralgan. Hujayralar bo‘linish yo‘li bilan 
ko‘payib, o‘sishni ta’minlaydi. 
Hujayralarda shakli har xil hujayrasiz strukturalar, masalan- tolalarning hosil bo‘lishi 
tufayli, birikuvchi to‘qima hosil bo‘ladi. 
Terining tolali komponentlari sifatida kollagen, elastin va keratin tolalari muhim 
ahamiyatga ega. Zamonaviy nuqtai nazardan qolgan boshqa tolali strukturalar (retikulin, elaudin 
va boshqalar) ushbu uch asosiy tola tiplariga kiritiladi. SHunday qilib, teri qoplamasining 
hujayralararo moddasida fibrillyar elementlar, kollagen va elastin tolalari ko‘pchilikni tashkil 
etadi. 
Teri tuzilishi undan ishlab chiqarilgan teri yoki mo‘ynaning asosiy xossalarini, uning 
qanday maksadda ishlatilishi hamda unga dastlabki ishlov berish tabiatini belgilaydi.