Саноат биноларининг юқоридан ёритиш ва шамоллатиш конструкциялари

13-ma’ruza. Organik bog’lovchilar turlari, xossalari, ishlab chiqarish usullari.

• Xossalari, kimyoviy tarkibi va ishlab chiqarish texnologiyasiga ko’ra organik bog’lovchi moddalarni quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:
• – tabiiy, neftli, slanets bitum bog’lovchilari; ular naften, aromatik va metan qatorli uglevodorodlardan tashkil topgan bo’lib, kislorod, oltingugurt va azotli moddalarning birikishidan hosil bo’lgan;
• – toshko’mir, torf, yog’och qatronli bog’lovchilar; asosan, aromatik uglevodorodlardan tashkil topgan;

13-ma’ruza. Organik bog’lovchilar turlari, xossalari, ishlab chiqarish usullari.

• Organik bog‘lovchi materiallar kimyoviy qayta ishlash natijasida, quyidagi asosiy qurilish xossalariga ega bo‘ladi;
• a) Organik bog‘lovchi materiallarni 80-1600C darajada qizdirib eritilgan yoki suyultirgach (mazut, neft, kerosin) lar qo‘shilganda, ular suyuq holatga o‘tib, tuproq, tosh va boshqa qurilish materiallari bilan yaxshi va tez aralashadi.
• b) Xarorat 20 – 300C daraja pasayganda yoki suyultirgichlar parlanganda organik bog‘lovchi materiallar qota boshlaydi va mustahkam beton kabi chidamli qurilish material hosil bo‘ladi.
• v) Bitum va qatron o‘zidan suv qaytarish xossasiga ega, hamda kimyoviy jixatidan chidamli hisoblanadi.

13-ma’ruza. Organik bog’lovchilar turlari, xossalari, ishlab chiqarish usullari.

• Bitumlarga quyidagilar kiradi:
•  
• -Tabiiy bitumlar-yuqori malekulali uglevodlar va ularning metalmas moddalar (S,N,O) bilan birikmasi bo‘lib, suyuq yoki qattiq bo‘lishi mumkin. Tabiiy bitumlar cho‘kindi tog‘ jinslariga shimilgan bo‘lib, neft konlariga yaqin joyda bo‘ladi va tabiatda neftdan paydo bo‘lgandir.
• -Asfalt jinslar-g‘ovak tog‘ jinslari (oxaktosh, dolomit, tuproq, qum, qumtosh) ga bitum shimilgan bo‘ladi.
• Ulardan bitumni ajratib olish, ularni maydalab asfalt sifatida ishlatish mumkin.
• - Neft bitumlari-neftni qayta ishlashdan olinadi.