Sana: Sinf: 8 Fan: Chizmachilik Mavzu

O ’tilgan mavzuni takrorlash.

1. 
   O’tgan darsda o’quvchilarga tarqatib chiqilgan topshiriqlar blankalari ekspert tomonidan yig’ib olinadi va o’qituvchining javob blankasi yordamida tekshirib chiqiladi. (1 – Ilova. 2 – TM. “Topshiriqlar blankasi”)
   
2. 
   O’qituvchi qo’l harakati orqali geometrik jismlarning shakllarini fazoda tasvirlaydi. Guruh a’zolari ko’rsatilgan geometrik jismlarning proyeksiyalarini eskiz sifatida ish daftarlariga 20 soniya ichida chizishlari zarur. (3 – Izoh)
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

Y angi mavzuni o’tilgan mavzuga bog’lagan holda, darslik asosida yoritiladi. Qo’shimcha ma’lumot va chizmalar kiritilgan slaydlardan foydalaniladi.
Silindr, konus, shar va piramidaning proyeksiyalari
Texnikada barcha aylanma harakatlar aylanish silindri yordamida bajariladi.
Aylanish sirtlari, silindr, konus, shar (sfera) to’g’ri va egri chiziqning qo’zg’almas o’qi i atrofida aylanishidan hosil bo’lishi 19.1 – chizmada tasvirlangan.
To’g’ri chiziqlar silindr va konus yasovchilari deyiladi, sferadagi egri (aylana yoki yarimaylana) chiziq meridianlarni hosil qiladi. (2 – Ilova. 1 – Slayd)

Paint dasturida geometrik jismlar proyeksiyalarini chizish. (2 – Ilova. 2 – Slayd)
Silindr. Silindr 19.2 – chizma, a dagidek proyeksiyalar tekisliklari tizimiga joylashtirilgan bo’lsa, uning H dagi proyeksiyasi aylana, V va W dagi proyeksiyalari bir xil to’g’ri to’rtburchak ko’rinishida tasvirlanadi. Silindr hamma holatda ham faqat ikkita – d diametr va h balandlikka ega bo’ladi.
Konus. Konus ham silindr kabi texnik detallarda juda ko’p tatbiq etiladi. Konusning uchi kesilgan bo’lsa, kesik konus deyiladi. Konus 19.4 – chizma, a dagidek proyeksiyalar tekisliklari tizimida joylashgan bo’lsa, H tekisligida aylana, V va W tekisliklarida uchburchak ko’rinishida chiziladi. Konus ham ikkita o’lchamga – d diametr va h balandlikka ega.

Word matn muharririda geometrik jismlar proyeksiyalarini chizish (2 – Ilova.3 – Slayd)
Shar (sfera). U texnikada yumalash podshipniklarida qo’llaniladi. Sfera yumyumaloq sirt bo’lgani uchun hamma tekisliklarda o’ziga teng aylana ko’rinishida proyeksiyalanadi (19.5 – chizma, a). Sharning bitta o’lchami bo’ladi, lekin o’lcham soni oldiga “Sfera” so’zi yoziladi. Masalan, 19.5 – chizma, b dagidek “Sfera Ø 40”.
Kesik konus. Kesik konus uchta o’lchamga ega: D – katta diametri, d – kichik diametri va h – balandligi. Konus o’qi qaysi proyeksiyalar tekisligiga perpendikular bo’lsa, o’sha tekislikka ikkita katta va kichik aylanalar, qolganlarida trapetsiya shaklida proyeksiyalanadi (19.6 – chizma, a). Lekin trapetsiya ko’rinishidagi tomonlari davom ettirilsa, konus o’qining davomida bitta nuqtada o’zaro kesishadi (19.6 – chizma, b).
Chizmachilikda qabul qilingan shartli belgilarni qo’llab, silindr va konuslarni bitta proyeksiyada tasvirlasa ham bo’ladi (19.7 – chizma).
Piramida. Misr ehromlari shaklan asosi to’g’ri burchakli (kvadrat) piramidalarda bunyod etilgan. Piramida har xil: uchburchakli, to’rtburchakli, beshburchakli, oltiburchakli asosga ega bo’lgan muntazam ko’pyoqliklarga kiradi.
Asosi kvadrat piramida 19.8 – chizmadagidek proyeksiyalar tizimiga joylashtirilsa, H tekisligiga kvadrat, boshqa tekisliklarga uchburchak ko’rinishida proyeksiyalanadi. H dagi kvadratning burchaklari orqali o’tgan diagonallari piramida uchi bilan tutashgan qirralarining gorizontal proyeksiyalari hisoblanadi.

4.