Sana: Sinf: 6 Fan: Botanika

Savol - javob asosida.


YANGI MAVZU BAYONI.
.


1-guruh. Gulli o’simliklar haqida tushuncha:

Gulli ’simliklar deb- gullarining shakli turlicha, rangi har-xil va gul qo’rg’oni mavjud urug’lab meva beruvchi o’simliklarga aytiladi . Ularda poya , ildiz, barg, gul va mevalar mavjud. Har bir o’simlik o’zini belgilari bilan ajralibtiradi.

Yer yuzida gulli o’simliklarning 533 ta oilaga mansub 13000 turkum va 250000 dan ortiq tur ibor. Ularning hammasi o’z hayoti davomida gullaydi va meva beradi, ya’ni o’zidan nasl qoldiradi.
Jonli tabiatimizni o’simliklarsiz tasavvur etib bo’lmaydi. Yashil o’simliklar barcha tirik mavjudot uchun hayot manbai hisoblanadi. Ulardan avvalo toza havo, oziq – ovqat, kiyim-kechak, qurilish va uy-ro’zg’or buyuumlari sifatida foydalaniladi.
O’simliklar olami million yillar davomida iqlim sharoitiga
Tuproqqa va namlik kam oslashib shakllangan. Organlari, ichki tuzilishi, ildizi, guli, mevasi, o’zidan nasl qoldirishi kabi hususiyatlari bilan insonlarni o’ziga jalb etib kelgan.
Ular million yillar davomida o’zgarib, yangi muhit sharoitiga moslashib kelgan. Shu tufayli ularda yangi belgilar paydo bo’lgan, va bu belgilar irsiylashgan. Natijada mahsus sharoitga moslashgan yangi tur va turkumlar paydo bo’lgan, moslasha olmaganlari esa yo’qolib ketgan.


2-guruh: Vegetativ organlar:
2
Ildiz- o’simlikni tuproqqa birlashtirib, suv va unda erigan moddalarni tuproqdan shimib olib, o’simlikni yer ustk iqismiga yetkazib beruvchi qismidir. Ildizning muhim hususiyati barg hosil qilmaydi.
Ildiz asosiy, yon va qo’shimcha ildizlardan iborat. Bir tup o’simlikdagi asosiy , yon va qo’shimcha ildizlar yig’ilib ildiz tizimini tashkil etadi.
Poya –o’simlikning barcha yer ustki qismlarini bog’lab, ildiz bilan birlashtirib turadi. Poyada moddalar harakatlanadi. Darahtlar poyasini tana, o’simliklarnikini esa poya deyiladi.
Kurtak – o’simlikning boshlang’ich novdasi hisoblanadi.
Kurtaklar barg qo’ltig’ida mayda yoki yirik shaklda bo’ladi. Novdada uchki kurtak, yon va qo’shimcha kurtaklar bo’ladi.
Gul- o’simlikning generativ organi hisoblanadi. U gul o’rni ,gulqo’rg’on, changchi va urug’chidan tashkil topgan. Gullar bir jinsli, ikkijinslibo’ladi.Gullarurug’langandanso’ngmevahosilbo’ladi.
Meva urug’chi tugunchasidan hosil bo’ladi. Mevala asosan 2 hil bo’ladi.
1- chin meva, agar u tugunchadan hosil bo’lsa;
2- soxta meva, gulning boshqa qismlari ham ishtirok etsa.