|
Dars turi: Amaliy, og`zaki
Dars jihozi: 1. 5 sinf “Vatan tuyg’usi ” darsligi
2.Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch
3. Mavzuga oid rasmlar, boshqotirma va test savollari
4. Doska , bo’r, daftar , ruchka
Dars jarayonining mazmuni :
1. Vatan tushunchasi
2. Vatan tuyg’usi gain nimani o’rgatadi
3. O’zbekiston vatanim manim
Dars jarayoni
1.Tashkiliy qism 4 minut
2.O’tilgan mavzuni takrorlash( mustahkamlash) 12 minut
3.Yangi mavzuni tushuntirish 10 minut
4.Yangi mavzuni mustahkamlash 14 minut
5.O’quvchilarni baholash 3 minut
6. Uyga vazifa 2 minut
Darsning borishi:
I. Tashkiliy qism.
a) salomlashish.
b) davomatni aniqlash.
II. Yangi mavzuning bayoni MUQADDAS VATAN
Aziz o'quvchi, biz Vatan so'zini ko'p eshitamiz. Lekin uni ta'riflash, barcha xususiyat va alomatlarini to'liq bayon etishgaqiynalamiz. Chunki Vatan — g'oyat ulug' tushuncha. Uning ma'no-
mazmuni, qadri va ahamiyatini ba'zan so'z bilan ham ifoda etib bo'lmaydi. Ona yurtni buyuk muhabbat bilan sevgan, butun hayotini uning mustaqilligi, yuksak taraqqiyoti uchun baxshida etgan
insonlargina Vatanni bor ko'rk-u tarovati, qudrati va jozibasi bilan ta'riflab bera oladi. Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov ana shunday ulkan mehrbilango'zaldiyorimizniquyidagichata'riflaydi:- Albatta, jahon — keng, dunyoda mamlakat ko'p, lekin bu olamda betakror ona yurtimiz, O'zbekistonimiz yakka-yu yagona. Bu go'zal yurt, bu muqaddas zamin faqat bizga atalgan. Mana shu ulug' tuyg'u bar birimizning dilimizga jo bo'Iishi, hayotimiz mazmuniga aylanishini istardim»1.«Vatan» arabcha so'z bo'lib, tug'ilgan makon degan ma'noni bildiradi. Bu haqda ma'rifatparvar bobomiz Abdulla Avloniy shundaydegan:«Har bir kishining tug'ilib o'sgan shahar va mamlakatini shulkishining vatani deyilur. Har kim tug'ilgan, o'sgan yerini jonidanortiq suyar. Hatto bu vatan hissi, tuyg'usi hayvonlarda ham bor.Agar bir hayvon о 'z vatanidan — uyuridan ayrilsa, о 'z yeridagikabi rohat-rohat yashamas, maishati talx2 bo 'lub, har vaqt dilining bir go 'shasida о 'z vatanining muhabbati turar».Yana bir ajdodimiz, shoir va ma'rifatparvar Sidqiy XondayliqiyVatanni ta'rif etib, quyidagi she'riy satrlami yozgan:
Vatan nadir? Tuqqan yerim, turg'on yerim,
O'sib-unib, o'ynab-kulib yurg'on yerim...
Jonim — Vatan, tanim — Vatan, ko'zim — Vatan,
Esdan chiqar oni ko'rgoch, ko'rgon yerim1.
Vatan so'zining ma'nosi bugungi kunda juda kengayib ketgan.Hozirgi vaqtda vatan deganda faqat tug'ilgan makonni emas, awaloo'zimiz yashayotgan mamlakatni tushunamiz. Inson tug'ilgan,
voyaga yetgan xonadon, mahalla, qishloq va shahar esa Vatanichidagi kichik vatandir.Buni bilib oling. Mahalla arabcha so'z bo'lib, joy degan ma'noni anglatadi.Mahalla odamlarning birikib, jamoa bo'lib yashash zaruratidankelib chiqqan. Ajdodlarimiz mahallaga uyushib, yaxshi-yomon kunlarda hayotiy muammolarni birgalikda hal qilganlar. Birgalikda, ko'plashib bajariladigan ishlar esa hashar deyilgan. Bu an'analar bugungi kunda yanada rivojlanib borayotganidan xabardorsiz, albatta. Mahalla ana shunday an'analarni asrab kelayotgani uchun Prezidentimiz uni milliy qadriyatlar maskani deb ataydi va quyidagilarni ta'kidlaydi: «O'zaro mehr-oqibat, ahillik va totuvlik, ehtiyojmand,yordamga muhtoj kimsalar holidan xabar olish, yetim-yesirlarning boshini silash, to'y-tomosha, hashar va ma'rakalarni ko'pchilik bilan bamaslahat o'tkazish, yaxshi kunda ham, yomon kunda ham birga bo'lish kabi xalqimizga xos urf-odat va an'analar awalambor mahalla muhitida shakllangan va rivojlangan»2.Sobiq mustabid tuzum davrida barcha milliy qadriyatlarimiz qatori mahalla ham ta'qibga uchrab, uning faoliyati cheklab qo'yilgan edi. Mustaqillik tufayli mahallaga e'tibor kuchaydi. Unga fuqarolarning o"zini o'zi boshqarish idorasi maqomi berilib, huquq va vakolatlari qonun yo'H bilan mustahkamlab qo'yildi. Mahallalar odamlarni birlashtirib, hamjihat qiladigan, ularning o'rtasida mehr-oqibat rishtalarini mustahkamlaydigan, hayotiy masalalarni hal etishda ularga amaliy yordam va maslahat beradigan, milliy qadriyatlarimizni asrabavaylaydigan boshqaruv idorasiga aylandi. Mamlakatimizda 2003-yil
•Obod mahalla yili» deb e'lon qilindi.Buni bilib oling. Qishloq o'zbekcha so'z bo'lib, qishlaydigan joy degan ma'noni bildiradi.Qadimda ota-bobolarimiz bahor kelishi bilan ekin-tikin, bog'rog'larga qarash uchun dalalarga chiqib ketgan. Tog'li joylarda esa mollarni boqish uchun qir-adir va yaylovlarga yo'l olganlar. Kuz kelib,hosil yig'ib olingach yoki tog'larga qor tushgach, ular yana qishloqqa qaytib kelganlar. Qishni jamoa bo'lib uylarda o'tkazganlar. Bundayodatlar hozirgi vaqtda ham bor. Dehqonlar, cho'pon-cho'liqlar yozmavsumi boshlanishi bilan ish boshiga, ya'ni dalalarga, qir-adirlargachiqib ketadi.Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov qishloqning insoniyat tarixi va taraqqiyotida tutgan beqiyos o'rni hamda ahamiyatini nazarda tutib, «Ona Vatan degan ulug' va muqaddas tushuncha odamzod uchun go'yoki qishloq timsolidan boshlanadi»1, — deydi.Haqiqatan ham, agarda tarixga nazar tashlaydigan bo'lsak, dunyodagi eng yirik shaharlar ham dastlab kichkina qishloq bo'lgani,
zamonlar o'tishi bilan rivojlanib, katta shaharga, ba'zan hatto qudratli davlatga aylanib ketganini ko'ramiz. Qadimda Yevropa qit'asidagi ulkan imperiyaga asos bo'lgan Rim shahrining taqdiri bunga
misol bo'la oladi.Bugungi kunda xalqimiz iste'mol qiladigan noz-ne'matlaming asosiy qismi qisMoqlarimizda yetishtiriladi. O'zbekiston tabiatining eng go'zal manzaralari — serviqor tog'lar, yam-yashil qir-adirlar, bepoyon dalalar, zilol suvli buloqlar, soylar, rang-barang hayvonot dunyosini qishloqlarimizda ko'rish mumkin. Ayniqsa, sodda va beg'ubor, qadoqqo'lli mehnatkash insonlar, ular asrlar davomida asrab kelayotgan milliy urf-odat hamda an'analar qishloqlarimizga
alohida fayz-u tarovat bag'ishlaydi. Shuning uchun ham yurtimizda qishloqlar rivojiga katta ahamiyat berilmoqda. Prezidentimiz tashabbusi bilan 2009-yil mamlakatimizda «Qishloq taraqqiyoti va
farovonligi yili» deb e'lon qilindi. Shu munosabat bilan davlat dasturi qabul qilinib, «Qishloq taraqqiy topsa, yurtimiz obod, hayotimiz yanada farovon bo'ladi» degan shior asosida ulkan ishlar amalga
oshirildi. Buni bilib oling. Shahar so'zi dastlab obod joy, mamlakat, o'lka, aholi tig'iz yashaydigan makon degan ma'nolami anglatgan. Qadimda yurtimiz hududida dastlab qal'a shaharlar paydo bo'lgan.
O'zaro birikish jarayoni natijasida ular bir-biri bilan qo'shilib, yirik davlatlarni hosil qilgan. Birgina shahardan iborat bo'lgan sha-har-davlatlar bugungi kunda ham uchrab turadi. Masalan, Yevropa-
dagi Vatikan shahar-davlati bunga misol bo'la oladi. Lekin aksariyat davlatlar ko'plab hududlar, shahar va qishloqlarni o'z ichiga oladi.Shahar so'zi o'zbekcha kent, arabcha qal'a, madina so'zlari bilan
ma'nodosh bo'lib keladi.Yurtimizda qadimiy va zamonaviy shaharlar ko'p. Ularning har
biri bizning g'umr-iffixorimizdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
