Самиғов н. А. Бино

3.2-расм. Осина кесими электрон микрофотографияси (х11000)

3.3-расм. Қарағай ѐғочи микроструктураси.

1 – радиал кесимдаги ўзак нурлари; 2 – кўпқаторли нур; 3
– йиллик ҳалқа; 4 – кечки трахеидлар; 5 – смолали вертикал йўл; 6 – ѐғочнинг эртанги қатламлари; 7 – тангенциал кесимдаги ўзак нуралари; 8 – хошиялашган ғовак.

бўлинади: прозенхимли ва паренхимли. Прозенхимли (ўлик) хужайралар узунчоқ шаклли бўлиб, ѐғочда толали структурани ташкил этади. Улар трахеидлар, либриформа ва найча хужайраларга бўлинади. Паренхимли

хужайралар эса кичик узунликда, бўйи ва эни деярли бир ўлчамда ва тирик бўлади. Игна баргли ѐғочлар нисбатан оддий тузилишга эга бўлади (3.3 - расм). Унинг таркиби деярли бир типдаги хужайралар
– трахеидлардан иборатдир (3.4 - расм). Баҳорги ѐғоч трахеидлари юпқа девор ва кенг бўшлиқли, кузги ѐғоч трахеидлари эса қалин девор ва тор бўшлиқли бўлади. Баргли ѐғоч микроструктураси мураккаброқ бўлиб, сув ўтказувчи хужайралар вазифасини диаметри 0,02 – 0,5 мм ли узун найчасимон идишлар бажаради (3.5., 3.6 – расмлар). Баҳорги


3.4-расм. Эртанги (а) ва кечки (б)қарағай ѐғочи трахеидлари.

ѐғочда улар йирикроқ бўлади. Идиш деворлари спирал, тўрсимон ва бурама шаклларда йўғонлашиши туфайли деворлари мустаҳкамланади. Механик хужайралар – либриформалар (ўлик хужайралар) қалин деворли, тирқиш ғовакли, тор бўшлиқли, қисқа (0,3 – 0,8 мм) ва диаметри 0,1 – 0,2 мм бўлади. Камбийнинг тирик хужайралари юпқа деворли бўлиб, ичи протоплазма ва ядро билан тўладир. Дарахт ўсиши даврида камбий хужайраларининг бир қисми фаол янги камбий хужайраларига ва иккинчи қисми ѐғоч ѐки луб хужайраларига ажралади.

3.5-расм. Баргли дарахтлар ѐғочи микроструктураси: а – дуб, б – қайин.

1 – ўзак нури; 2 – либриформ; 3 – майда идишлар; 4 – кўндаланг (бурчакли) кесимдаги кенг ўзак нури; 5 – йирик идиш; 6 – йиллик халқа; 7 – тангенциал кесимдаги кенг ўзак нури; 8 – тор ўзак нури; 9 – идишлар; 10 – турли кесимдаги ўзак нурлари.