Samarqand veterinariya meditsinasi instituti farmakologiya, toksikologiya va veterinariya sanitariya ekspertizasi va gigiyena kafedrasi

Hayvonni kuzatish vaqti	Tajribadagi quyon			Kuzatuvdagi quyon
Eslatma
T.H.	Yu.U.	N.S.	T.H.	Yu.U.	N.S.
Tajriba boshlanguncha
Antipirin teri ostiga yuborilganda 30 daqiqadan keyin
1 soat vaqt o‘tgandan keyin

Olingan kursatkichlar solishtirib kuriladi. Tajribadagi quyon tana harorati antipirin yuborilgandan keyin 1-3⁰C tushadi. Kuzatuvdagi quyonda esa tana harorati juda ham sezilmas pasayadi. Antipirin yuborilishi natijasida Yurak urushi va nafas olish pasayadi.

Xulosa: Antipirin haroratni tushiruvchi ta’sir ko‘rsatar ekan. Sog‘lom hayvonlarda esa, tana harorati antipirin ta’sirida o‘zgarmas ekan.

RETSEPTLAR YOZISH:

Rp.:Solutionis Analgini 25%- 1,0
D.S. Teri ostiga. 1-martaga.


14-15-Mavzu: Quyon yoki boshqa mavjud hayvonda kofein yoki boshqa moddani markaziy nerv sistemasiga rezorbtiv ta’sirini o’rganish


Tajriba maqsadi: Koffeinning marakaziy nerv sistemasiga qo’zg’atuvchi ta’sirini yuzaga kelishini kuzatishdan iboratdir.
Kerakli jixozlar: Quyon, 25 % li etil spirti, 2,5 % li xlorolgidrat eritmasi, 20% li kofein benzoat natriyning eritmasi, 3 dona shpris ignasi bilan termometr, fonendoskop, paxta.
Kofein guruxi.
Kofein-Coffeinum. Alkoloid, choy daraxti bargida va kofe daraxti mevasida 2-3 % saqlaydi. Shuningdek sun’iy yul bilan ham olinadi. 1819-yil Runge tomonidan kashf qilingan. Oq ignasimon, hidsiz, achchiq ta’amli kukun.
Ta’siri. Kofein murakkab ta’sir mexanizmiga ega. Uning ta’sir doirasi keng, ko‘p organ va tizimlarga xilma xil ta’sir qo‘rsatadi: Sovuq suvda sekin (1:60) qaynoq suvda yengil (1:2), spirtda yomon (1:50) eriydi. U 100⁰ C haroratda, 30 daqiqa maboynida sterilizatsiya qilinadi.
1. Bosh miya po‘stlog‘i markazlariga kuchli ta’sir qo‘rsatib, uni psixosenzor va psixomotor faoliyatini faollashtiradi, miya xujayralariga to’g’ridan- to’g’ri ta’sir etib, miya pustlog‘ida qo‘zgalish jarayonini kuchaytiradi. Katta dozalarda miya po’stlog’i kuchli qo‘zgalib, bezovtalanish va uyqo‘sizlikka olib keladi.
2. Kofein uzunchoq miyadagi nafas va tomirlarni xarakatlantiruvchi markazlarni qo‘zg‘atib, uning funksional faoliyatini oshiradi. Jumladan, nafas olishni chuqurlashtiradi, upkada gaz almashinuvini yaxshilaydi. Kofeinning bunday ta’siri jismoniy charchash xolatida, nafas olish susayganda aniq namoyon buladi.
3. Yurak, kon – tomir tizimi kofein ta’sirida turli xil uzgarishga uchraydi. Kofein yurakka bevosita ta’sir etib, yurak qisqarishlar sonini oshiradi, ish ritmi yaxshilanadi. Kon tomirlarga ikki xil ta’sir kiladi. Jumladan, ichki organlar va teridagi tomirlarni qisqartirsa; skelet muskullari, yurak, buyrak, upka va kapillyar qon tomirlarni kengaytiradi.
4. Kofein ta’sirida oshkozon va ichaklar motorikasi ko‘chayadi, ularning muskul kavati spazmi bo‘shashadi. Shu tufayli uni oshqozon va ichak kasalliklarida foydasi katta.
5.Siydik ajralishni kuchaytiradi. Buyrak kon tomirlari kengayishi hisobiga birlamchi siydik filtratsiyasi ko‘chayadi, natijada organizmdan xloridlar, azotli maxsulotlar va zaharli moddalar ajralishi tezlashadi. Masalan, alkogolni organizmdan chiqishini tezlashtiradi.