Samarqand veterinariya meditsinasi instituti farmakologiya, toksikologiya va veterinariya sanitariya ekspertizasi va gigiyena kafedrasi

17-Mavzu:Arekolin va atropin eritmalarini quyon ko’ziga ta’sirini aloxida va antogonistik ta’sirini kuzatish


Tajriba maqsadi: Arekolin va antipirinning ta’sirini o’rganish.
Kerakli jixozlar: Quyon, 1%li arekolin 1% li atropin eritmasi, vata, fanendoskop, termometr, pipetka, ignalar.
Arekolin – alkaloid, Filippin mamlakatida o‘sadigan Palma urug‘idan hamda sintetik yo‘l bilan olinadi, A ro‘yxatda.
Ta’siri. Arekolin M-xolinoreaktiv qo‘zg‘atadi, kuchli o‘zgarish hazm yo‘lida ko‘zatiladi, oshqozon, ichaklar va bachadon muskullari tonusini kuchaytiradi: ter, so‘lak, bronxial va hazm yo‘li bezlari sekretsiyasini kuchaytiradi va kuchli surgi ta’sir etadi. Yurak ishini susaytiradi, ko‘z qorachig‘i kichrayadi. Ichaklarda gelmentlarni o‘ldiradi. Ta’siri 15-20 minutdan keyin boshlanadi va 1-3 soat davom etadi.
Qo‘llash. Hayvonlarda surgi dori sifatida, otlarda oyoq bo‘g‘imlari revmatik yallig‘lanishida, bosh miya shishida, itlarda ichak sestodozlarida antigelmentik sifatida.
Atropin sulfat. Atropin alkaloid, bangidevona, mingdevona, belladonna o‘simliklaridan va sintetik yo‘l bilan olinadi. A ro‘yxatda. Hozirda atropin sulfat holida qo‘llaniladi. U oq poroshok, suvda eriydi, poroshok yoki 0,1% li eritma holida ishlab chiqariladi.
Ta’siri. M–xolinoreaktiv sistemani blokada qiladi, natijada bu sistemaning atsetilxolin mediatoriga sezuvchanligi yo‘qoladi. Atropin ta’sirida silliq muskullar spazmi bo‘shashadi, jumladan oshqozon, ichaklar, bronx, siydik yo‘llari, va bachadon.
Oshqozon, ichak, so‘lak, ter, bronxial bezlar sekretsiyasi kamayadi yoki to‘xtaydi, oshqozon va ichaklar matorikasi kamayadi.
Yurak qisqarishlari ritmi oshadi, qon bosimi oshadi, ko‘z qorachig‘i kengayadi, hayvon uzoqni ko‘radi, yaqinni ko‘rmaydi, nafas olishni yaxshilaydi, gaz almashinuvi kuchayadi.
Qo‘llash. xolinomemitiklar va FOB bilan zaharlanganda, nafas markazini qo‘zg‘atish uchun narkotiklar bilan zaharlanaganda; yurak ishi va nafas susayganda; silliq muskullar spazmini olish uchun oshqozon-ichak sanchig‘ida, ichaklarda konkrement bo‘lganda, siydik yo‘li, bronxlar spazmida, qizilo‘ngachga yot narsalar tiqilsa; ko‘z kasalliklari diagnostikasi va kosmetika maqsadlarida.
Atropin o‘ta zaharli shuning uchun uni qo‘llashda ehtiyot bo‘lib, dozaga e’tibor berish kerak.
Tajribani bajarish:Dastlab hayvonni umumiy xolati, yurak qisqarishlari va nafas olish soni, ko’z qorachiqlarini yorug’lik va qorong’ulikdagi xolati, ko’z olmasi qavariqligi, ko’z shilliq pardalari va konyuktevi rangi tekshiriladi.
Keyin konyuktevi xaltasiga yuqoridagi preparatlarni birortasidan 2 tomchi tomiziladi, ya’ni parasimpatik nerv sistemasini qo’zg’atuvchilardan.
Ko’z qorachig’i birdan torayadi, ko’z qorachig’lari toraygandan so’ng darxol shu ko’zga 2 tomchi 1%- li atropin eritmasidan tomiziladi va ko’z qorachiqlarini kengayganini ko’rish mumkin. Hamma o’zgarishlar daftarga qaror shaklida yozib boriladi.
Xulosa: Arekolin yuborilganda parasimpatik nerv sistemasini qo’zg’atadi. Atropin esa uni blakada qiladi.

RETSEPTLAR YOZISH:

Rp.:Solutionis Arecolini hydrobromidi 1% – gtt II
D.S. Konyuktivaga tomizish uchun.
#
Rp.:Solutionis Atropini sulfatis 1%- gtt II
D.S. Konyuktivaga tomizish uchun