Samarqand veterinariya meditsinasi instituti farmakologiya, toksikologiya va veterinariya sanitariya ekspertizasi va gigiyena kafedrasi

18- Mavzu:Xolinomimetik dorilar (arekolin va karboxolin)ning eshak organizmiga rezorbtiv ta’sirini nomoyish qilish.


Tajriba maqsadi: Arekolin va Atropinni antogonistik ta’sirini o’rganish.
Kerakli jixozlar: Eshak, 1% Arekolin, Fanendoskop,1%-li atropin sulfat eritmasi, shpris va ignalar, spirt.
Tajribani bajarish: Dastlabki eshakning umumiy xolatini, yurak qishqarishlari soni, nafas olish soni, tana xarorati, ko’z qorachiqlar xolati, terlashi, peristaltika tekshiriladi. So’ngra eshakning buyin oblasti terisi ostiga Arekolin eritmasidan yuboriladi va 5 minut utgandan so’ng eshak organizmida bo’ladigan o’zgarishlar qaror shaklida daftarga yozib boriladi. Hayvonni qo’zg’algan xolati kuzatiladi, ter chiqadi, sulak ajratish ko’z yoshi oqishi kuchayadi, oshqozon – ichak yuli peristaltikasi siydik ajrtish yuli defikasiya akti tezlashadi, vaqtinchalik puls, nafas olish tezlashib kuz qorachig’i qisqaradi.
So’ngra eshak terisi ostiga atropin eritmasidan yuboriladi va oradan 10 minut o’tgach yuqorida qayd etilgan o’zgarishlar yo’qoladi.
Xulosa: Arekolin yuborilganda parasimpatik nerv sistemasini qo’zg’atadi. Atropin esa uni blakada qiladi.

RETSEPTLAR YOZISh:

Rp.:Solutionis Arecolini hydrobromidi 1% – 2,0
D.S. Teri ostiga.
#
Rp.:Solutionis Atropini sulfatis 1%- 2,0
D.S. Teri ostiga.


19- Mavzu: Quyonda yoki mavjud bo’lgan hayvonda novokainni maxalliy ta’sirini tajribada ko’zatish


Tajriba maqsadi:Novokainni maxalliy anesteziyalovchi ta’sirini o’rganish.
Kerakli jixozlar: Baqa yoki quyon, 1%-li novokain eritmasi, shpris, igna, vata.
Novokain-ikki metilamin etanolning murakkab efiri, novokain gidroxlorid shaklida amaliyotda qo‘llaniladi. Uxshashlari,prokain gidroxlorid. Rangsiz,xidsiz ignasimon kukun, suvda 1:1 nisbatda,spirtda esa 1:8 nisbatda engil eriydi. Suvli eritmalari 100⁰С haroratda, 30 daqiqa maboynida sterilizatsiya qilinadi. Novokain eritmalari, ishqorli muhitda tezda parchalanadi.
Novokain sezilarli ko‘rinishdagi anesteziyalovchi faol ta’sirga ega. Turli xil kasalliklarni davolashda infiltratsion va o‘tkazuvchan anesteziyalarda qo‘llaniladi. Og‘riqsizlantiruvchi ta’siri 30 daqiqadan, 1 soatgacha saqlanadi. Novokainning ta’sir ko‘rsatish vaqtini uzaytirish maqsadida,unga 0,1% li adrenalin gidroxlorid eritmasidan 2-5 tomchi, 10 ml novokain eritmasiga qo‘shib qo‘llaniladi.
Veterinariya amaliyotida og‘riqsizlantiruvchi va davolovchi vosita sifatida novokain infiltratsion anesteziyada uning 0,25-0,5% li eritmalari, o‘tkazuvchanda 1-2% li, orqa miya anesteziyasida esa 3-5 %li eritmalari qo‘llaniladi.
Novokain boshqa dori vositalari bilan birgalikda oshqozon yarasi, sanchiq, travmatik peritonit, bronxopnevmoniya, alimentar dispepsiyani; oftalmologiyada –keratit, glaukoma, keratokon’yunktivitni; jarroxlik amaliyotida esa tez bitmaydigan jarohat va yaralarni; akusherlik amaliyotida metrit, bachodonni tushib ketishi, yo‘ldoshni ushlanib qolishi, tug‘ishdan keyingi endometritni,otlar tuyog‘i yallig‘lanishlarida (adrenalin bilan birgalikda) va boshqa shu kabi kasalliklarni davolashda qo‘llaniladi.
Novokainning bir martalik yuqori dozasi; ot va qoramolga -5mg/kg, qo’y, echki va cho‘chqalarga 7,5 mg/kg, itlarga 10-20 mg/kg dan to 30 mg/kg gacha yuborish tavsiya etiladi. Novokain vena qon tomiriga yuborilib, bug‘ozlik davridagi toksikoz, qon tomirlar spazmi, og‘riqlar, oshqozon va o‘n ikki barmoq ichak yarasida shuningdek, yarali sanchiq, suvli yaralar va keratit kabi kasalliklarni davolovchi vositasi sifatida ham qo‘llaniladi.
Novokainning 0,25% li eritmasi, penitsillin erituvchisi sifatida ishlatilib, uning ta’sirini o‘zaytiradi.
Tajribani bajarish. Quyon ko’zi kon’yuktivasiga turli xil va turli konsentrasiyadagi maxalliy anesteziyalovchi dorilarni tomizib, ta’sirini kuzatish:
4% - li novokain eritmasi
2% - li dikain eritmasi
1% - li kakain eritmasi
2% - li eykain eritmasi
Quyon kipriklari qirqiladi, keyin o’ng ko’ziga 1-2 tomchi yuqorida ko’rsatilgan eritmalardan biri tomiziladi va ko’zning holati kuzatiladi. Bunda ko’zning anesteziya holati, uni davom etishi, qon tomirlar holati, ko’z qorachig’i tekshiriladi, nafas olish soni sanaladi.
Chap ko’zda dorilar tomizilmay nazorat qilinadi.
Xulosa: Novakain sezuvchan nerv uchlariga mahalliy anesteziyalovchi ta’sir ko’rsatadi.
RETSEPTLAR YOZISH
Rp.:Solutionis Novocaini 0.5% - 5,0
D.S. Infiltrasion blakada uchun.