Samarqand veterinariya medicinasÍ institutÍ Nókis filialÍ

Ózbekistan RespublikasÍ joqarÍ hám orta arnawlÍ bilimlendiriw ministrligi

Samarqand veterinariya medicinasÍ institutÍ Nókis filialÍ

Veterinariya hám zooinejeneriya

fakulteti
Zooinjeneriya kafedrası
Zooinjeneriya jılqıshılıq hám túyeshilik qániygeligi
2-kurs 209 - topar

“Awıl xojalıq haywanların órshitiw” páninen

kurs jumısı

Qabıl etiwshi : Tleumuratov. A

Orınladı : Maratov.A

Nókis - 2022

Mazmunı

Kirisiw 2
I-bap. Ádebiyatqa sholıw 5
II-bap. Tiykarǵı bólim 8
2.1. Awıl xojalıq haywanlarınıń sút ónimdarlıǵı 8
2.2. 3,6,9,12,15 hám 18 aylıq baspaqlardıń kúnlik, salıstırmalı, hám haqıyqıy ósimin anıqlaw 12
2.3. 1,2,3 laktaciyadaǵı sút ónimdarlıǵın anıqlaw 16
2.4. Násillik koefficienti anıqlaw 18
2.5. 425 – Sıyırdıń bonitrovka klassın anıqlaw 20
Juwmaqlaw 21
Paydalanılǵan ádebiyatlar 22

Kirisiw

Sharwashılıq awıl xojalıǵınıń bir bólimi bolıp óndiriwshi sanaattıń bir qansha tarmaqları ushın shiyki onim jetkezip beredi. Mısalı, awıl xojalıq shiyki oniminiń úlesi (baha tárepten) gezleme sanaatında barlıq materiallıq ǵárejetlerdiń 60 payızın, konditer ónimleri sanaatında sálkem 70 procentti, may hám sút sanaatında derlik 80 protsentti quraydı. Bulardıń hámmesi sonı kórsetedi, awıl xojalıq islep shıǵarıwdı kewildegidey pát penen rawajlanbasa, xalıq turmıs dárejesin asırıwdıń hesh qanday eń jaqsı programmasın da ámelge asarib bolmaydı. Awıl xojalıǵınıń áhmiyeti taǵı usınıń menen belgilenediki, xalıq xojalıǵında bánt bolǵan xızmetkerlerdiń 27 procenti sol tarawda miynet etedi. Awıl xojalıǵında mámleket milliy tabısınıń shama menen úshten bir bólegi jaratıladı. Usınıń sebebinen mámleket pútkil ekonomikasınıń ósiw pátleri, miynetkeshler párawanlıǵın asırıw kóp tárepten awıl xojalıǵınıń rawajlanıw dárejesine baylanıslı. Usınıń menen birge social-siyasiy tárepti de esapqa alıw zárúrli bolıp tabıladı. Awıl xojalıǵın kóteriw jumısshılar jamayı menen dıyxanlar birlespesin bekkemlewdiń eń zárúrli shárti bolıp tabıladı. V. I. Lenin awıl xojalıǵınıń áhmiyetin belgiler eken, bekkem awıl xojalıq bazası bolmasa, hesh qanday xojalıq qurılısı bolıwı múmkin emes dep aytıp ótken. Awıl xojalıǵı - materiallıq islep shıǵarıw dıń tiykarǵı tarmaqlarınan biri. Dıyxanshılıq hám sharwashılıq ónimleri alıw ushın eginler egiw hám sharwa buyımların kóbeytiw menen shuǵıllanadı, xalıqtı azıq-awqat ónimleri hám xalıq xojalıǵınıń bir qansha tarmaqların shiyki onim menen támiyinleydi. Awıl xojalıǵı ósimlik hám haywan ónimlerin dáslepki qayta islewdiń túrli tarmaqların da óz ishine aladı. Materiallıq óndiristiń basqa jámi tarawlarınan parq etken halda Awıl xojalıǵı kútá úlken maydanlarda hám aymaqlıq har túrli sharayatlarda alıp barıladı. Ol jaǵdayda jer (tiykarǵı islep shıǵarıw quralı ), jaqtılıq, ıssılıq, suw hám tiri organizmler — ósimlik hám haywanlardan paydalanıladı. Awıl xojalıǵınıń islep shıǵarıw dáwiri jumıs dáwiri menen uyqas tuspeydi. Awıl xojalıǵı — insan xojalıq iskerliginiń dáslepki túrlerinen biri. Onıń kelip shıǵıwı tas dáwiri aqırına barıp taqaladı. Bul dáwirde insan xojalıq hám basqa mútajliklerin qandırıw ushın jerdi ápiwayı qurallar menen islegen, haywanlardı baǵıw baslaǵan. Ásirler dawamında túrli sharayatlar tásirila dıyxanshılıq sisteması ózgergen hám jetilisken; haywanlardıń paydalı qásiyetleri kútimlengen, kóplegen zatları jetistirilgen. Jáhán Awıl xojalıǵında dúnyadaǵı ekonomikalıq aktiv xalıqtıń 45, 2% (1316, 7 mln. kisi) bánt. Awıl xojalıǵında paydalanılatuǵın jerler 13387, 0 mln.ga, atap aytqanda,súriletin jerler 1380, 8 mln.ga, jámi suwǵarılatuǵın jerler 271, 4 mln.ga (1998). 1999 -jılda jáhán Awıl xojalıǵında 583, 6 mln. t biyday, 596, 4 mln. t salı, 600, 4 mln. t mákke, 130, 0 mln. t arpa, 294, 3 mln. t kartoshka, 444, 6 mln. t miyweler, sonday-aq 60, 6 mln. t júzim jetistirildi. Sharwashılıqta 225, 9 mln. t gósh, 562, 4 mln. t sút tayarlandi. 1338, 2 mln. bas penenqaramal, 912, 7 mln. shoshqa, 1068, 6 mln. qoy hám 709, 9 mln. bas eshki, 14139, 0 mln. tawıq baǵıldı.