Samarqand transport va muhandislik kommunikatsiyalari

SHAHAR ATROFI YO‘NALISHLARIDA AVTOBUS
HARAKATINI TASHKIL ETISH. XALQARO YO‘LOVCHILAR TASHISH


Shahar atrofida va shaharlararo yo‘lovchi tashish
Shahar atrofi yo‘nalishlarida avtobus harakatini tashkil etish (faqat ish va maishiy-madaniy tashishlardan tashqari) dam olish kunlari shahar yo‘nalishlaridan anchagina farq qiladi. Chunki dam olish kunlarida shahar yo‘nalishlarida yo‘lovchilar tashish hajmi ko‘payadi. Shahar atrofiga qatnaydigan yo‘nalishlarda dam olish kunlari yo‘lovchilar tashish hajmi katta bo‘ladi. Ushbu holat shaharda ta’lim olayotgan talabalarning shahar atrofida joylashgan uylariga va shahar aholisining dam olish maskanlariga qatnovi hisobiga yuzaga keladi.
Shahar atrofi yo‘nalishlarida tashish uzunligi shahardan boshlanib 50 km masofagacha tashkil qiladi. Shahar atrofi yo‘nalishlarining boshlang‘ich va oxirgi bekatlarida shohbekatlar yoki boshbekatlar, avtochipta paviloni joylashadi.
Shahar atrofi yo‘nalishlari tartib raqami bilan belgilanadi, masalan, «K 101» dan «M 199» gacha. Shahar atrofi yo‘nalishlarida yo‘lovchilar tashish uchun qattiq o‘rindiqli, o‘rindiqlar soni oshirilgan, eshiklar soni 2 tadan ko‘p bo‘lmagan, tog‘lik tumanlarda yuqori o‘tuvchanlikka ega bo‘lgan avtobuslardan foydalaniladi.
Shahar atrofi yo‘nalishlarida tashish haqi pattachilar va haydovchilar orqali yig‘iladi.
Shahar atrofi avtobus yo‘nalishlari shahar avtobus yo‘nalishlari kabi obodonlashtirilgan yaxshi qoplamali yo‘llardan o‘tadi.
Shahar atrofi yo‘nalishlari hokimiyat qarori bilan tasdiqlanadi.
Shahar atrofi yo‘nalishlarida bekatlar oralig‘idagi masofa aholi zich joylashgan joylarda 500-700 m, siyrak joylashgan joylarda esa 800-1200 m ni va undan ortiqni tashkil qiladi.
Harakat intervali 10-60 minut va undan ortiq yo‘lovchilarni o‘rtacha tashish masofasi 8-12 km, yo‘nalish uzunligi 15 kmdan 50 kmgacha bo‘ladi.
Shahar atrofi yo‘nalishlarida yo‘lovchi oqimi notekisligi yaqqol seziladi. Masalan, ertalabki soatlarda shanba va yakshanba kunlari yo‘lovchilar oqimi shahar tashqarisiga yo‘naladi, kechki vaqtlarda yo‘lovchilar oqimining ommaviy ravishda shaharga qaytib kelishi kuzatiladi.
Shaharlararo avtobus yo‘ialishlariga shahar atrofi chegarasidan tashqariga chiqadigan, ikki va undan ortiq shahar o‘rtasida muntazam qatnovi ta’minlanadigan, tashish masofasi 50 km dan ortiq bo‘lgan yo‘nalishlar kiritiladi.
Shaharlararo avtobus yo‘nalishlari: respublikalararo, viloyatlararo va viloyat ichqdagi yo‘nalishlarga ajratiladi.
Respublikalararo avtobus yo‘nalishida tashish uzunligi 500-800 km va undan ortiq bo‘lib, yo‘lovchilarni tashish mavsumiga bog‘liq bo‘ladi.
Viloyatlararo avtobuslarda tashishda yo‘nalish masofasi 300-400 km va undan ortiq bo‘ladi.
Avtobuslarning harakat intervali yo‘lovchi oqimi qiymatiga bog‘liq bo‘ladi. Ko‘pchilik holatlarda kuniga bir yoki ikki marta avtobuslar oxirgi bekatdan jo‘natiladi.

Ushbu yo‘nalishlardagi tashishlar ham mavsum bilan bog‘liq bo‘lib yoz oylari o‘sadi.

Viloyat ichidagi avtobuslarda tashishda yo‘nalish masofasi 100 kmgacha va undan ortiq bo‘ladi. Harakat intervali esa yo‘lovchi oqimining taqsimlanish xarakteriga qarab 30 minutdan 3-5 soatgacha bo‘ladi.
Shaharlararo avtobus yo‘nalishlarida yumshoq o‘rindiqli, yo‘lovchilarga yaxshi qulayliklar yaratilgan avtobuslardan foydalaniladi.