Samarqand: Samdu nashri, 2020 y. 460 b

Tarqatish kanallarini tanlash. 
Bozorga innovatsion 
mahsulotlar 
va 
xizmatlarni 
olib 
chiqish 
strategiyasini 
shakllantirishda savdo kanallarini tanlashning o‘ziga xos 
xususiyatlarini ta'kidlash lozim. Agar yirik korxonalar uchun 
ko‘pincha tarqatish kanallari allaqachon tashkil etilgan bo‘lsa, 
unda bozorga innovatsion mahsulotlar va xizmatlarni olib 
keladigan boshlang‘ich kompaniyalar uchun tarqatish kanallarini 
topish jiddiy qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin. Asosiy 
muammo marketing siyosatining turini tanlashdir: mustaqil 
tarqatish yoki vositachilardan foydalanish. 
Vositachilarni ishlatmasdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri tarqatish 
kanallari 
innovatsion 
mahsulotlar 
yoki 
xizmatlar 
yuqori 
xarajatlarsiz sotilishi mumkin bo‘lgan kompaniyalar uchun javob 
beradi. O‘z-o‘zini tarqatish uchun o‘zlarining kuryerlik xizmatiga 
ega bo‘lgan onlayn-do‘konlardan, ko‘chma do‘konlardan va 
mahsulotni 
tarqatish 
stendlaridan, 
ixtisoslashtirilgan 
ko‘rgazmalardan va boshqalardan foydalanish mumkin. 
Ushbu 
marketing 
strategiyasining 
afzalliklari 
bor. 
Birinchidan, firma barcha savdo jarayonini mustaqil ravishda 
nazorat qiladi va mijozlar bazasini vositachilar bilan bo‘lishmaydi. 
Ikkinchidan, ayrim turdagi mahsulotlar va xizmatlar uchun 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri tarqatish kanallari uchinchi tomon xizmatlaridan 
foydalanishga qaraganda arzonroq. Masalan, ko‘plab innovatsion 
internet kompaniyalari o‘zlarining dasturlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
o‘z saytlari orqali tarqatadilar. Mahsulotni to‘lash va xaridorga 
yetkazib berish jarayoni deyarli hech qanday xarajatlarni talab 
qilmaydi. Mazkur holatda distribyutorlarni izlashning hojati yo‘q. 
Vositachilarni ishlatadigan bilvosita savdo quyruqlari, 
innovatsion mahsulotlar va xizmatlarni sotish mustaqil jarayoni 
qimmatroq bo‘lgan kompaniyalar tomonidan ishlatilishi mumkin. 

---

165 
Ushbu holatda firma vositachilarga mijozlar bazasiga kirish 
imkoniyatini taqdim etganiga qaramay, firma ham bir qator 
afzalliklarga ega. Birinchidan, marketing yukini olib tashlab, firma 
mahsulotning o‘zini yaxshilashga e’tibor qaratishi mumkin. 
Ikkinchidan, vositachilar ko‘pincha savdo xizmatlarini yuqori 
sifatli, professional va eng muhimi, firmaning o‘ziga qaraganda 
arzonroq ko‘rsatishga qodir. Masalan, bugungi kunda call-markazi 
va o‘z omboriga ega bo‘lgan ko‘plab kuryerlik xizmatlari mavjud 
bo‘lib, ular onlayn do‘konlarda nafaqat bitta shaharda, balki 
mamlakatimizning ko‘plab shaharlarida o‘z mahsulotlarini sotish 
bo‘yicha xizmatlarni taklif qilishadi. Bunday vositachining 
xizmatlaridan 
foydalanganda, 
yetkazib 
berish 
shartlarini 
aniqlashtirish uchun kompaniyaga kurerlarni yollash, omborni 
ijaraga olish va mijozlar bilan bog‘lanish shart emas.