Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

Bozor yetakchilarini ta’qib qiluvchilar	«Hujum» «Kurs bo‘yicha yorib o‘tish»
«Kurs bo‘yicha bo‘ylab borish» «Qo‘rshab olish»
To‘g‘ri raqobatchilikdan qochmoq	«Maydonlarda kuchlarni to‘plash»	«Holatlarni saqlash» «Aylanib o‘tish»

13-chizma. Raqobatchilar ustunligi matritsasi

Korxonaning harakatlar tavsifi va bozordagi egallagan o‘rni u yoki bu strategiyani tanlashni oldindan belgilaydi. Shunday qilib, ko‘pgina raqobatchilar uchun «sanash nuqtasi» sifatida bozorda ustun o‘rinni egallovchi bozor yetakchisi xizmat qiladi. Bozordagi vaziyatdan qanoatlangan korxonalar, odatda, to‘g‘ri raqobatdan qochadilar. Biroq, raqobatchi ustunliklari yig‘ilishi bilan yetakchiga ochikdan ochiq qarshi chiqa oladigan va hujum qila oladigan korxonalar yetakchilarni ta’qib qiluvchilarga aylanadilar.

Oldindan harakat qiluvchi strategiyalarni (aktiv) yoki passiv turlarni tanlash, asosan, korxonaning bozordagi holatiga bog‘liq bo‘ladi.
«Bozorni ishg‘ol qilish» — bu strategiya narxli yoki mahsulotli yetakchilikni qo‘llash, yangi iste’molchilarni izlash, iste’mol intensivligini oshirish va boshqa yo‘llar bilan amalga oshirilishi mumkin.
«Bozorni himoyalash» — korxonaning faoliyat sohasida «vafodor» iste’molchilarni servis xizmati, reklama vositalarini samarali ishlatish, rag‘batlantirish yordami bilan ushlab qolishga intilish.
«Tutib olish» — qabul qilingan zarur choralarni harakat samarasini pasaytirish maqsadida raqobatchita’qibchilarning yangi kiritishlariga javob harakatlar.
«Bozorni bloklash» — raqobatchita’qibchilar tomonidan marketing-miksni (tovar, narx, siljitish, taqsimlash) ishlatish borasida biror ustunlikka erishish imkoniyatiga yo‘l qo‘ymaslik.
«Hujum» («ro‘paradan qilingan hujum») — raqobatchining o‘zi qo‘llagan vositalari bilan raqiblarga ta’sir qilishdan iborat. Muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun ro‘paradan qilingan hujum hujum qiluvchidan yirik kuch ustunligini talab qiladi (harbiy strategiyaga nisbatan analog bo‘yicha bu munosabat 3:1 ga teng deb qabul qilingan).
«O‘pirish» («yon tomondan yorib o‘tish») — yetakchi bilan uning zaif joylari ko‘rinuvchi strategik yo‘nalishda olib boriladigan kurashni nazarda tutadi. Bu strategiyadagi klassik yondashuv — narx orqali hujum qilish, ya’ni o‘sha tovarlarni pastroq narxlarda taklif etish.