Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

O‘zgartiruvchi

Talab salbiy, uni yaratish kerak

Marketing turlari			Rag‘batlantiruvchi Talab yo‘q, uni paydo qilish kerak
			Rivojlantiruvchi Talab mavjud, uni haqiqiy qilish kerak
			Remarketing Talab pasaymoqda, uni tiklash kerak
			Demarketing Talab haddan tashqari ko‘p, uni kamaytirish kerak
			Sinxromarketing Talab tebranib turibdi, uni barqarorlashtirish kerak
			Qo‘llab-quvvatlovchi Talab imkoniyatlarga mos keladi, uni barqarorlashtirish kerak
			Qarshi (aks) ta’sir ko‘rsatuvchi marketing Irratsional talab shakllandi, uni nolgacha tushirish, ya’ni yo‘q qilish kerak

6-chizma. Talabning har xil holatlarida qo‘llanadigan
marketing tiplari


2. Marketing turlarining mazmuni


O‘zgartiruvchi (konversion) marketing – salbiy talabning mavjudligiga bog‘liq, bunda bozorning katta qismi mazkur tovar yoki xizmatni inkor qiladi. Shuning uchun mazkur holda o‘zgartiruvchi marketingning vazifasi bo‘lib qandaydir mahsulotga nisbatan iste’molchilarning salbiy munosabatini ijobiy munosabatga yo‘naltirish, narxni pasaytirish va uni samaraliroq siljitish yo‘li bilan o‘zgartirish hisoblanadi. Xorijiy amaliyotda o‘zgartiruvchi marketingni tamaki firmalari qo‘llaydilar, bunda davlatning sog‘liqni saqlash, ijtimoiy sug‘urta idoralari va jamoatchilikning faol xatti-harakatlari natijasida chekuvchilarning soni keskin kamaymoqda. Mazkur holda marketingning vazifasi bo‘lib talabning paydo bo‘lishi va uni mahsulot taklifi darajasigacha ko‘tarishga yordam beradigan rejani ishlab chiqish hisoblanadi. Tamaki firmalariga kelganda esa, ular yo‘qotgan vaziyatlarini tiklash maqsadida tarkibida kanserogen moddalar kam bo‘lgan sigaretalarning maxsus markalarini ishlab chiqish va chiqarish, bir vaqtning o‘zida siljitish tizimini kuchaytirish bo‘yicha ishlarni olib boradilar.
Rag‘batlantiruvchi marketing muayyan tovar va xizmatlarga talabning yo‘qligi kuzatilishi bilan tavsiflanadi. Bu yerda iste’molchilarning ushbu tovarga nisbatan befarqligi yoki qiziqishi yo‘qligi haqida gap boradi. Marketing vazifasi bo‘lib iste’molchilarning mahsulotga nisbatan befarqligini o‘zgartirish uchun mahsulotga xos bo‘lgan foydali tomonlarini iste’molchilarning ehtiyojlari va manfaatlari bilan bog‘lash usullarini axtarib topish hisoblanadi. Rag‘batlantiruvchi marketing quyidagi vaziyatlar sabablarining oldini olishga mo‘ljallangan: iste’molchilar mahsulotning imkoniyatlarini umuman bilmasligi, to‘siqlarni yo‘qotish va h.k. Rag‘batlantiruvchi marketingning asosiy qurollari: reklamani kuchaytirish, narxlarni keskin pasaytirish, siljitishning boshqa usullarini qo‘llash.