Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

9.2-amaliy mashg‘ulot: Tovar hayotiy davri va uning bosqichlarini aniqlash


Amaliy mashg‘ulot uchun reja-topshiriq:

9.2.1. Tovar hayotiy davri konsepsiyasi.

9.2.2 Tovar hayotiy davri va uning bosqichlari.
9.2.3. Yangi tovar yaratish jarayoni va uni bozorga kiritish.
9.2.4. Korxonaning tovar siyosatida servis.
Amaliy mashg‘ulot darsida muhokama uchun savollar:
1. Tovar hayotiy davri konsepsiyasini izohlab bering.
2. Tovarning hayotiy davri bosqichlarida foyda olish va raqobatchilik darajasi qanday o‘zgaradi?
3. Yangi tovarni yaratish jarayoni qanday bosqichlarni o‘z ichiga oladi?
4. Tovar hayotiy davrining “etuklik bosqichida” qanday marketing strategiyalari qo‘llanadi?
5. Mahsulot differensiatsiyasi nima?
6. Tovar hayotiy davrining qaysi bosqichi eng muhim? Qaysi nihoyatda mas’uliyatli? Qaysi katta daromadga ega? Javoblarni isbotlab bering.
7. Sizning fikringizcha, yangi tovar yaratish jarayoni qanday xavf-xatarlardan iborat?
8. Siz bilgan yangi tovarlardan misol tarzida keltiring. Tovarning yangilik darajasini aniqlang?
AMALIY TOPSHIRIQLAR:
1-Topshiriq:


Tovar hayotiy davrining turli bosqichlarida bozor/tovar tavsifini yoritib bering.

Bozor/tovar tavsifi	Bozorga chiqish	O‘sish	Yetuklik	So‘nish
Sotish hajmi
Foyda
Iste’molchilar
Raqobatchilar soni
Sotuv kanallari
Reklama
Tovar narxi

2-Topshiriq:
Yangi tovarni ishlab chiqish bosqichlarini ketma-ketligini keltiring (-chizma)

1. 
   G‘oyani ishlab chiqish va uni tekshirish.
   
2. 
   Bozor sharoitlarida sinash.
   
3. 
   Ishlab chiqarish va sotish imkoniyatlarini tahlil qilish.
   
4. 
   Tovarni ishlab chiqish.
   
5. 
   G‘oyani shakllantirish.
   
6. 
   Marketing strategiyasini ishlab chiqish.
   
7. 
   Tijorat ishlab chiqarishni kengaytirish.
   
8. 
   G‘oyani tanlash.
   

?



?



?



?



?



?



?



?

1-chizma. Yangi tovarni ishlab chiqish bosqichlari.
3-Topshiriq:
Marketing faoliyatida yangi tovarlarni ishlab chiqarish – bu bozorda muvaffaqqiyatga erishishning muhim masalalaridan biridir. Bozor uchun yangilik bo‘lgan tovar yordamida korxona oldinga chiqadi, yangi bozorni shakllantiradi, raqobatchilardan o‘zib ketadi, o‘z daromadlarini oshiradi.
Yangi tovarni ishlab chiqarish jarayoni quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:
1. G‘oyaning paydo bo‘lishi va shakllanishi;
2. Eng istiqbolli g‘oyani tanlash;
3. G‘oya tanlangandan keyin tovarning obrazi, tashqi ko‘rinishi, maketini tuzish;
4. Tovarni ishlab chiqarish;
5. Yangi tovarni bozorda sinash;
6. Tovarni keng miqyosda ishlab chiqarish.
Erkin bozor sharoitida faoliyat olib borayotgan quyida keltirilgan firmalar yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan yo‘nalishlar bo‘yicha harakat qilmoqdalar.

Yangi tovar ishlab chiqarish bosqichlari	«Aziz» firmasi	«Koinot» firmasi	«Osaka» firmasi	«Mashhura» firmasi
I	Yangi tovar g‘oyasini ishlab chiqish	Potensial bozorni o‘rganish	Yangi tovar g‘oyasini ishlab chiqish	Loyiha bo‘yicha tannarxni aniqlash
II	Potensial bozorni o‘rganish	Yangi tovar g‘oyasini ishlab chiqish	Loyiha bo‘yicha tannarxni aniqlash	Potensial bozorni o‘rganish
III	Sotuv narx darajasini aniqlash	Loyiha bo‘yicha tannarxni aniqlash	Loyiha bo‘yicha sotuv narxlarini aniqlash	Yangi tovar g‘oyasini ishlab chiqish
IV	Sotuv narxi va tannarxni solishtirish	Loyiha bo‘yicha sotuv narxlarini aniqlash	Potensial bozorni o‘rganish	Loyiha bo‘yicha sotuv narxlarini aniqlash
V	Mahsulot ishlab chiqarishni boshlash	Mahsulot ishlab chiqarishni boshlash	Mahsulot ishlab chiqarishni boshlash	Mahsulot ishlab chiqarishni boshlash

Quyidagi savollarga javob bering.

1. Har bir firmaning yangi tovar ishlab chiqarish ketmaketligiga izoh bering.
2. Qaysi firma yangi tovar ishlab chiqarish jarayonini to‘g‘ri tashkil qilmoqda?
3. Yangi tovar ishlab chiqarishda qaysi bosqich eng muhim hisoblanadi?
4-Topshiriq:

Spark avtomobili hayotiy davri bo‘yicha yetuklik bosqichiga yetgan. Marketing tadqiqotlari shuni ko‘rsatmoqdaki, yaqin vaqtlarda sotish hajmining kamayish ehtimoli sezilmoqda.

a) raqiblar, iste’molchilar va narxga nisbatan qisqa bozor vaziyatini tavsiflab bering.
b) marketing miksdan foydalanib Spark avtomobillarining hayotiy davrining yetuklik bosqichini uzaytirish bo‘yicha tegishli tadbirlarni taklif eting.

TEST-TOPSHIRIQLAR: