Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

23.1. Narxlashtirish jarayoni

Marketing faoliyati nuqtai nazaridan narxning shakllanishiga quyidagicha yondashuvlarni ko‘rib chiqish mumkin :

- foydani uzoq muddat davomida maksimal darajaga ko‘tarish;
- foydani qisqa muddat davomida maksimal darajaga ko‘tarish;
- tarmoqda narx lideri statusini saqlab qolish;
- yangi raqobatchilar paydo bo‘lishiga to‘sqinlik qilish;
- savdo vositachilari tomonidan befarqlikni saqlab qolish;
- korxonaning obro‘sini saqlab qolish;
- «kuchsiz mahsulotlar»ni sotishni yaxshilash;
- «narx urushi»ning oldini olish.
Narx marketing kompleksi elementlaridan biri hisoblanib, uning shakllanishi marketing kompleksining boshqa elementlari bilan chambarchas bog‘liqdir. Masalan, narxning sifatga, tovar harakatini tashkil etishga, tovarning hayotiy davriga bog‘liqligi shular jumlasidandir.
Narx ishlab chiqarish, tovar harakatini tashkil etish va sotish harajatlari va boshqa harajatlarni qoplab, foyda keltirishi kerak. Ma’lumki, umumiy harajatlarda eng muhim o‘rinni ishlab chiqarilayotgan mahsulotning tannarxi egallaydi. Shu sababli, mahsulot tannarxini pasaytirish muhim vazifa hisoblanadi.


23.2. Narx darajasini hisoblash uslublari.
Korxona tovarga bo‘lgan talabni, tovar ishlab chiqarish uchun sarf bo‘lgan yalpi harajatlarni hisoblab chiqib va raqobatchilar narxini o‘rganib, o‘zining tovariga narx shakllanish uslublarini belgilaydi. Odatda, tovarning narxi juda past va juda yuqori ham bo‘lmasdan, balki shu ikki ko‘rsatkich oralig‘ida bo‘lishi maqsadga muvofiqdir. Buning sababi shundaki, past narx foydani taminlamaydi, yuqori narx esa talabni shakllantirmaydi.
Quyidagi 26-chizmada korxona rahbarining uch mulohaza asosida o‘z tovariga narx belgilashi keltirilgan.

Juda past narx Bu narxda foyda olish mumkin emas