Samarqand iqtisodiyot va servis instituti marketing kafedrasi

Ichki marketing muhitini o’zgartirish
Marketingning ichki muhitidagi o’zgarishlar, qoida tariqasida, kompaniyaning o’zining harakatlari ta’siri ostida sodir bo’ladi. Ko’pincha ular hozirgi rivojlanish strategiyasi va taktikasi bilan belgilanadi va biznesning raqobatbardosh ustunliklarini kuchaytirish yoki zaiflashtirishda namoyon bo’ladi.
Ichki marketing muhiti firmaning kuchli va zaif tomonlarini boshqarish orqali o’zgaradi. Qoida tariqasida, birinchisi tashqi muhit imkoniyatlaridan foydalanish va uning mumkin bo’lgan tahdidlarini zararsizlantirish uchun ishlatiladi. Ikkinchisi ularni kamaytirish va, ehtimol, ularni afzalliklarga aylantirish uchun yaxshi ishlangan bo’lishi kerak. Ichki marketing muhitidagi o’zgarishlar firma nazorati ostida bo’ladi. Qoida tariqasida, bu tashqi marketing muhiti omillarining o’zgarishini hisobga olgan holda sodir bo’ladi. Ichki marketing muhitini samarali boshqarish va o’zgartirish uchun kompaniyaning barcha marketing faoliyatini chuqur tahliliy o’rganishni ta’minlash, uning rivojlanish maqsadlari va uni ta’minlashning hozirgi imkoniyatlarini aniq belgilash zarur.


2. Marketing muhitining global o’zgarish tendensiyalari
O’z mahsulotlarini chet elda sotish uchun firma xalqaro marketing muhiti xususiyatlarini aniqlab olishi lozim. Eng muhim o’zgarishlar sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin:

• 
  jahon iqtisodiyotining baynalminallashuvi – xalqaro savdoning jadal suratlar bilan o’sishi, chet elda kapital joylashtirishning o’sishi;
  
• 
  xalqaro moliya tizimining shakllanishi;
  
• 
  turli mamlakatlarda talab shartlari va iste’mol xususiyatlarini tenglashtirish tendensiyasining o’sishi;
  
• 
  jahon bozorlarida raqobatning kuchayishi; xaridorlarning mamlakatga import qilinuvchi tovarlarning sifati, dizayni, yangiligi va boshqa ko’rsatkichlariga bo’lgan talabining o’sishi sababli tashqi bozorga etkazib beriluvchi tovarlar sifatida sezilarli o’zgarishlarning yuz berishi;
  
• 
  XXR, MDH, Arab mamlakatlari va boshqa mamlakatlarning yirik bozorlariga asta-sekinlik bilan kirib borish.
  

Xalqaro marketing muhitini o’rganish xalqaro savdo va kooperasiya tizimi, iqtisodiy, siyosiy-huquqiy va madaniy muhit, tovar va xizmatlar xalqaro bozorini o’rganish, xalqaro raqobat va xalqaro marketingni tashkil etish bilan bog’liq masalalarni hal qilishni o’z ichiga kiritadi.
Xalqaro savdo tizimi dunyoning barcha mamlakatlari tashqi savdosi yig’indisini aks ettiradi – u mamlakatlar o’rtasidagi savdo bo’lib, tovar va xizmatlar importi va eksportidan iborat bo’ladi. Mamlakatning tashqi savdosini davlat tartibga solib boradi. Bunda har bir mamlakat o’ziga xos tashqi savdo siyosatini yuritadi. Buning uchun tarifli va notarif tartibga solish vositalaridan foydalaniladi. Masalan, import boji muayyan mamlakatga nisbatan qaysi ta’rif qo’llanishiga (masalan, Kanadada AQSH bilan savdoda maxsus tariflarning olti xil turi mavjud) bog’liq bo’ladi. Boshqa mamlakatlarda mahsulotni sotishni tashkil etishda firma turli xil cheklovlarga duch kelishi mumkinligi sababli xalqaro marketing muhitini sinchiklab o’rganish zarur.
Davlatning tashqi savdo strategiyasining to’rt turini ajratib ko’rsatish mumkin:

• 
  izolyasiya strategiyasi (siyosiy va mafko’raviy qoida-jihatlarga asoslanadi);
  
• 
  proteksionizm strategiyasi (o’z tovar va xizmatlar bozorini himoya qilishga asoslanadi);
  
• 
  erkin savdo strategiyasi (tashqi savdo faoliyatini erkinlashtirishga asoslanadi);
  
• 
  defitsitli bozorni himoya qilish yoki «teskari proteksionizm» strategiyasi (defisit bozorni to’ldirishga asoslanadi).
  

Davlatning tashqi savdo siyosati siyosiy, iqtisodiy, tarixiy, jug’rofiy, madaniy va boshqa xususiyatlarga bog’liq bo’ladi.