|
Gidning o‘zini tutishi. Gid o‘zining xulqi, muomalasi bilan ekskursantlarga kuchli ta’sir ko‘rsatadi. Ular esa o‘z navbatida quyidagilarga e’tibor beradilar: gidning birinchi marotaba avto-busga kirishi, guruh bilan salomlashishi, haydovchi bilan suhbati, mikrofonni ushlashi, qay ohangda muomala qilishi va h.k.
50
Mnhoratni takomillashtirish jarayonida gid уошоп odatlardan linli Ixi'lishi kerak: baland ovozda gapirish, haddan ziyod ishora-Ini islilatish, suhbatdosh gapini bo‘lish, keskin ohangda gapirish, qo'pollik, bashang kiyinish, bo‘yanish, soxta hissiyotlar, maqta-nisli ham o‘rinsizdir.
Gid bevosita muloqot zonasi xodimi hisoblanadi. Ekskursiya jiirayonining birinchi daqiqalaridan boshlab u ekskursantlar bilan n'/aro muloqotga kirishadi. Ekskursiya xizmatlari muvaffaqiyati-tiing ko‘pgina qismi gid shaxsiyati va individualligi xislatlariga bog‘liq bo‘ladi. Pedagogik mahorat, muloyimlik, sabrlilik, nizoli v;i/iyatlarda o‘zini tuta olish kabi xislatlar ekskursiya guruhida Nokin ishchan muhitni ta’minlaydi. Etiket qoidalaridan xabardor boiishlik ham gid uchun muhimdir. Bu muammoga ekskursiya xodimlari katta e’tibor beradilar. Etiket - bu odamlarga nisbatan munosabatlarning tashqi namoyoni, xulq-atvoming belgilangan lartibidir. Butartiblarga atrofdagi odamlar bilan munosabat, jamoa joylaridagi xulqi, nutqsiz muloqot vositalari (ayollarga nisbatan hurmat, kattalarga hurmat, salomlashish odobi, stol atrofida va snhbatda o‘zini tutish qoidasi, mehmonlarga hurmat va h.k.) ki-radi.
Xulosa qilib aytganda, ekskursiya xizmatini tayyoriovchi-l.ir ekskursiya etiketi tushunchasini kiritsalar maqsadga muvofiq lioMardi. Bu turistik xizmatlarni taqdim etish madaniyatining oshi-;higa olib keladi.
3.4. Gid faoliyatini tashkil etishning bosqichlari
Hozirgi zamon turizm sohasida gidlarning o‘mi beqiyosdir. Ay-ni(|sa, xorijiy fuqarolar bilan ishlaganda gid o‘z davlatining vakili silatida uni taqdim etadi. Gid marshrut davomida mehmonlami kniib olishda o‘zini tutishi, do‘stona munosabati, hurmat bilan qa-rashi, ularda ushbu davlat va umuman jamiyat haqidagi tasawurini ■.liakllantiradi.
51
Gid nafaqat sayohat tashkil etuvchi turfirma vakili, balki o‘z davlati salohiyatini rektama qiluvchi, mehmonlarga yangi ma’lumotlami beruvchi va ma’lum harakatlarni (xarid qilish, odamlar bilan muloqot qilish, raqs tushishrii o‘rgatish va h.k.) amalga oshirishga yordam beruvchi shaxs hamdir. U koordinator sifatida barcha tadbiriar (ekskursiya - konsert - dam olish - ekskur siya ) va xizmatlar (militsiya - apteka - aloqa - transport) zanjirini bog‘laydi. Baxtsiz hodisa ro‘y berganda gid birinchi tibbiy yordam ko‘rsatishni bilishi, turist (ekskursant) va mahalliy aholi o‘rtasida nizoli vaziyatlar yuzaga kelganda tinchlik hakami bo‘lishi, ekskur siya xizmati jarayonida esa notiq sifatida turistlar(ekskursantlar) diqqatini jalb eta olishi, eng asosiysi, tashkilotchi sifatida o‘z atro fida odamlarni jamlashtira olishi lozim. Tashkilotchilik qobiliyati boMmagan gidning guruhi tarqalib, sayohat grafigidan chiqib ke-tishi, tadbirlarga (konsert, tushlik) kech qolishi va natijada butun bir rejalashtirilgan marshruti buzilishi mumkin. Shuning uchun, gid nafaqat xizmat ko‘rsatuvchi, balki sayohat jarayonini boshqa-ruvchi menejer ham hisoblanadi. U turistlar (ekskursantlar) istak-xohishini o‘rgangan holda tadbiriar taktikasi va rejasini ishlab chiqadi. Turistlar istak va xohishlarini o‘rganishda ikkita muhim elementni ajratish kerak bo‘ladi:
Tashrif hududini turistlar (ekskursantlar) tomonidan o‘rganishi jarayoni;
butun bir rejalashtirilgan dastumi samarali va mas'uliyatli
boshqarish.
Turist sayohat, ekskursiya jarayonida uni har jihatdan mas’uliyatli, bilimli, ma’lumotlami to‘g‘ri yetkazadigan, mush-kul vaziyatlami hal eta oladigan mutaxassis hamrohlik qiladi, deb ishonadi. Gid taqdim etayotgan hududining, obyektning flora va faunasi, tarixiy voqealari haqida maksimal axborotga ega bo‘lishi kerak.
Gid o‘z ishini boshlashidan awal qatnashuvchilar tarkibi, seg-mentini inobatga olsa, o‘z harakatlari dasturini tuzishi osonlashadi.
52
hioliyati yo'nalishlariga qarab gidlar har xil turlarga bo‘linadi9:
Tiirniy joylar vayodgorliklar bo ‘yicha gidlar. Turistlar (ekskur-
Mintlni) qiziqishini uyg‘otuvchi me’moriy, madaniy obyektlar. qa-dimiy xarobalar, inshoot lar saqlanib qolgan shaharlarda faoliyat ko'rsaluvchi gidlar. 0 ‘zbekistonning Sarnarqand, Xiva, Buxoro, Qo'qon, Shahrisabz kabi shaharlarida ushbu yo‘nalishlarda gidlar rkskursantlarni qiziqarli obyektlarga olib boradilar.
liu toifadagi gidlar:
mintaqa tarixi, mahalliy aholi urf-odati, yashash tarzini bilishi;
bino yoki inshootlarning bunyod etilishi tarixi, uning o‘ziga xosligi, me’moriy uslubi va ornament uslubi haqida ma’Iumotlarga ega bo‘lisht;
dalillarga tayanishi va ulami obyektlar bilan bog‘lashi;
turistlar (ekskursantlar) qiziqishini uyg‘otuvchi rivoyat va tarixiy ma’lumotlardan foydalanishi maqsadga muvofiq-dir.
Aniq isbotlarga ega bo‘lmasdan tarixiy voqealami buzish yoki haddan ziyod foydalanish noto‘g‘ridir. Jarayon shunday yo‘lga qo'yilishi kerakki, gid barcha rejalashtirilgan asosiy obyektlarni ko'rsatib hikoya qilishi, dasturga rioya qilishi zarur.
Muzeylar bo ‘yichagidlar. Bu toifadagi gidlar tor mutaxassisligi bilan farqlanadi. Ular odatda bitta muzey haqida to‘liq ma'iumotga f|'.a boMadilar (masalan, kartinalar, liboslar, milliy taomlar va shu kabi lar), Turistlar (ekskursantlar) ma’lumotlami oson qabul qilib olishi uchun gid ularni segmentlarga ajratadi va imkon qadar har birining axborotga boigan talabini ham hajman va mazmunan t|ondirishga, bilimlarini yangilab borishga harakat qiladi.
Maxsus turlar bo 'yicha gidlar boshqa gidlardan tanishtirilayot-I’.an sohaning mutaxassisi ekanligi bilan farqlanadi. Ko‘pincha ular u'z hamkasblari yoki shu sohaga qiziquvchilar bilan ishlaydi (or-nilologiya, botanika, etnografiya, gastronomiya va sh. k.). Maxsus
Do'stlaringiz bilan baham: |
