Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

Gidga qo yiladigan talablar


Tashqi ko‘rinishi Professional talablar

0. 
   shaxsiy gigiyenaga rioya • ekskursiya ishini bilishi;
   

qilishi; • eruditsiya va ma’lumotni yetkazish

1024. 
      ozoda tashqi ko'rinishi; qobiliyati;
      
1025. 
      harakatlaridagi tartib « marshrut haqida to‘liq ma’Iumot
      

-intizomi; berishi;
• madaniyatli kiyinishi; • guruhni qiziqtira olishi, shuning-

4. 
   ish paytida chekmasligi; dek, har bir mijozga individual yon-
   

4. 
   yoqimli tashqi ko‘rinishi dashishi;
   

va h.k. • milliy va xorijiy etiketni bilishi;

		• tibbiy yordam ko‘rsata olishi;
		• nostandart vaziyatlarda qaror qa­
		bul qilish qobiliyati, turli vaziyatda
		mas’uliyatni o‘z bo‘yniga olishi;
		• nizolarni bartaraf eta olishi;
		• barcha boshqaruvchi organiar bilan
	Shaxsiy fazilat	ishlay olishi.____________
		Tuifirmaning talablari
•	yaxshi jismoniy sog‘liq;	• marshrutda yuzaga keladigan bar­
•	ruhiy barqarorlik;	cha hodisa uchun mas’uliyatli bo‘lishi;
•	kirishimli bo‘ lishi;	• turistning xavfsizligini ta’minlashi;

0. 
   tartib-intizomli bo‘lishi; • firma tomonidan topshirilgan bar­
   
1. 
   xushmuomala bo‘lishi; cha vazifalami bajarishi (faoliyati
   
2. 
   artistlik qobiliyati, rejis- doirasida);
   

syor va tashkilotchi bo'la • vaziyatni tahlil qila olish qobiliyati,
olishi; xato va kamchiliklami turist shikoyat-
• vatanparvar bo‘lishi; laridan oldinroq anglab, to‘g‘irlashi;
• subordinatsiyaga rioya • hamkasblar va hamkorlar bilan ja-
ijilishi. moada ishlay olishi;

• optimist bo‘lishi va sarosimaga tushmasligi;

• firma obro‘sini saqlab qolishi, al-damasligi va h.k._____

55

Uchinchi, jonkuyarlik, ya’ni gLarnxo‘rlikni namoyon etish, har bir turistga (ekskursantga) individual yondashish. Shunday ho-latlar bo‘lishi mumkinki, biror sababga ko‘ra turist (ekskursant) xizmatlardan salbiy taassurot oladi. Gid darhol uni tushunishga harakat qilib, vaziyatni o‘zgartirish bo'yicha chora ko‘rishi kerak.


To‘rtinchi, moddiylik. ya’ni xizmatlami taklif etish jarayonida qo‘llaniladiganasbob-uskuna, texnologiya, xodimlar, zaruriy vosi-talarni bilishi. Masalan, toqqa chiqishda gid maxsus asbob-usku-nalardan foydalanishni ko‘rsata olishi kerak.

Yuqorida ta'kidlab o‘tilganidek, gid nafaqat guruhli yoki yakka turistga hamrohlik qiluvchi shaxs, balki menejment masalalarini talab qiluvchi xizmat ко "rsatish standartlariga ega boigan yaxiit tizimdir. Gidning asosiy vazifasi shartnoma va ekskursiya dasturi-da kiritilgan xizmatlami mijozlarga taqdim etish bo‘lib, bu yerda dastlabki tayyorgarlik ishlarisiz bo‘lmaydi.

Gid faoliyatidagi tashkiliy ishlar bir necha bosqichdan iborat. Turistlar uchun tur dasturmi tuzish. Odatda turistik dastumi

yaratish bilan turfirma turoperatorlari shug‘ulfanadi, lekin ekskur-siyaning o‘ziga xos jihatlari, vaqti, marshrutini aniqlashtirish gid­ ning mas’uliyatidir. Hozirda ba’zi turistik firmalar yangi ekskur­ siya marshrutini tuzishni gidlarning o'ziga topshiradi, firma esa ushbu marshrutlar uchun 0 ‘zstandart va <<0‘zbekturizm» MK dan sertifikat oladi. Ba’zida gidlar yakka tadbirkor sifatida ushbu faoli­ yat bilan shug‘ullanish uchun patent, sertifikatga ega bo'ladilar va turistlarga (ekskursantlarga) hamrohlik qiladiiar.

Tumi kirn shakllantirishidan qat’i nazar (firma yoki gid), unga talab mavjud bo'lishi, sifatli boMishi, standartlarga javob berishi va aniq iste’molchilar kategoriyasiga (katta yosh, yoshlar, sport-chilar, oilalilar va sh.k) yo‘naltirilgan bo'lishi lozim. Shuning uchun, qulay dastumi tuzish gidning birinchi va asosiy vazifasidir.

Eng avvalo, boshqa o‘xshash marshrutlardan farqlash oson bo‘lishi uchun tur kodlashtiriladi. Masalan, Ch T-l (Trekking #1 in Chimgan - bu Chimyonda piyoda sayr degani), Keyin turga jarang-

56

Dastur ko‘rmishi va qaysi toifa turistlarga (ekskursantlarga) yo naltirilganligiga ham aniqlik kiritish kerak. Tur aralash, ya’ni kombinatsiyalashgan (avtomobilda, piyoda, otda) yoki mono-formatli (alpinizm yoki rafting) bo‘lishi, ya’ni turistlarga tanlash imkoniyati mavjud bo"lishi kerak. Marshrutning mavsumiyligiga liam e’tibor qaratish lozim.

Dasturntng davomiyligi kunVtunash yoki soatlarda ko‘rsatiladi. I'urga tashrif buyurgan kundan toki qaytgunga qadar izoh berila­ di. Joyni tasvirlash, marshrut bo‘yicha harakatlanish sxemasi, cho‘qqilar balandligi, harakatlanish davomiyligi, to‘xtash joylari kabi ma’lumotlarni keltirish tavsiyaetiladi.

Dasturga qatnashish imkoniyati qanday sharoitlardamumkinligi lo'g‘risida turist (ekskursant) ma’lumotga ega bo‘lishi kerak, Ma­ rian, tabiiy iqlimiy sharoitlar (qor ko‘chish xavfi, sel kelish xavfi bo‘lganda sayohatni amalga oshirish xavfli), siyosiy (tog‘larda harbiy to‘qnashuvlar), texnik (aloqa, qutqaruv komandasi, verto-lyot, avtomashinaning mavjudligi), iqtisodiy (qulay narxlar, yax-■dii infratuzilma) va h.k.

Sayohatni tashkil etishda turist (ekskursant) o‘zi bilan nimalarni oli-dii mumkin yoki mumkinmasliginitushuntirish kerak (masalan: primus, lonar va h.k. zaruriy narsaiar). Ba’zida turfirmalarda zaruriy inventarlar soni kam miqdorda bo‘lganda, turistlar o‘zi bilanolibkelishi yoki ijara-jn> olishi mumkin. Dasturda marshrutdagi tur narxiga kiritilganyoki alo-liida toianadigan servis borasida ham axborot beri!adi(ovqatlantirish, ) >i>jatxona, o‘z tilida taijimon, rasmga tushirish va sh.k).

Agar gidga tayyor dastur berilsa, u ushbu dastur bilan puxta tani-

0. 
   u h chiqishi, ijobiy va salbiy tomonlarini aniqlashi, ba’zi masa-l.-ilarga aniqliklar kiritishi zarur. Bu ko‘pgina tushunmovchiliklarni nldini olishi mumkinf masalan: otlar maTum bir hududga borgan-l;m keyin berilishi, cbo‘milish yo‘lda uchraydigan daryolarda ■niiis, koida rejalashtirilganligi va sh.k).