Samarqand iqtisodiyot va servis instituti ekskursiya xizmatini tashkil qilish

12.1-jadval


Turizmdagi maxsus turlarning geografiyasi________

№
1

2


3
4

Turizmdagi	Turizmda qiziqish,
maxsus
	foydalanish obyekti
tu rla r
	Urf-odatlar, oila hayoti, mil-
Milliy	liy etiket, kattalar va yoshlar
madaniyatga	munosabati, uy tutish, kelin
qiziqish	to‘y, sunnat
turizmi	to‘y, mehrnon kutish va meh-
	mondorchilik. marosimlari
	Qishloqlaraing turli-
Agroturizm	tumaniigi va tabiiy-
	tarixiy davrda yuzaga
(qishloq
	kelishi, qishloq aholisi
turizmi)
	hayoti, fermerlar hayoti va
	faoliyatiga qiziqish.
	Xalqlar, ellar, urug‘lar,
	ularning yashash tarzi, mil­
Etnik va	latlaming urf-odatlari, kelib
	chiqishi tarixi, joylashishi,
sog‘inish
	o'zaro aJoqalari. Xalqiarning,
turizmi
	millatlaming har xil sabablar
	bilan dunyo bo‘ylab tarqalib
	ketishi, ularning bir-biiiariga
	intilishi. sog'inishi
	Milliy san’at, qo‘shiqchilik,

Milliy san’at raqs, rassomchilik, baxshilar

turizmi	hayoti, askiyalar, laparlar,
	milliy foiklor
4.1 Qo‘shiq-	4.1 Xorazm usuli
chilik

Ommaviy rivojlangan, joylashgan tumanlar

‘zbekiston Respub-likasining barcha

viloyatlari, shaharlari, tumanlari, qishloqlari

Respublikamiz hudud-laridagi qishloqlar, (og'dagi

qishloqlar, suv

havzalaridagi qishloqlar

O'zbekiston Respub­ likasi, dunyo mam-lakatlari doirasida va qo‘shni Markaziy Osiyo davlatlari
‘zbekiston Respublikasining hududlarida

Qoraqalpog'islon Re­ spublikasi, Xorazm va Buxoro viloyatlari

228

4.2.Qo‘shiq-chilikda bax-shtiar faoliyati

4.3 Raqs

san’ati
4.

/

4.4 Askiyalar, aytishuvlar
4.5 Milliy rassomchilik va haykaltaro­ shlik
4.1.2. Samarqand usuli

4.3.3. Farg'ona usuli

4.2.1 Qashqadaryo-Surxondaryo usuli 4.2.2. Zarafshon - Nurota usuli

4.2.3. Xorazm usuli

4.3.1. Хогагяп usuli

4.3.2. Qoraqalpoqcha

usuli

4.3.3. Buxorocha usuli

4.3.4. Farg'onacha usuli

4.4.1. Askiyalar

4.4.2. Aytishuvlar

4.5.1. Rassomchilik

4.5.2 Haykaltaroshlik

4.6.1. «Boysun» folklori

Zarafshon vodiysi

Farg'ona vodiysi

Qashqadaryo va

Surxondaryo viloyatlari

Samarqand va

Navoiy viloyatlari Qoraqalpog‘iston Re­ spublikasi va Xorazm viloyati

Xorazm va Buxoro

viloyatlari

Qoraqalpog‘iston Res­

publikasi

Tojikiston Respublikasi va Buxoro viloyati Farg'ona va Toshkent viloyatlari Farg'ona vodiysi Qoraqalpog'iston Re­ spublikasi va

Xorazm viloyati

Samarqand, Buxoro,

Xiva va Toshkent

viloyatlari

Samarqand va

Toshkent shaharlari

Surxondaryo

viloyatining

Boysun tumani

	4.6. Milliy	4.6.2 «Lazgi» folklori
	folklor	4.6.3 «Besh qarsak»
	san’ati	folklori
		4.6.4 «Oyguloyim»
	Tabiiy-tarixiy	folklori
	tasvirlar tur-
5	izmi	5.1.1 .Sharsharalar
	5.1 Tabiat
	muzeylari

Xorazm viloyati

Samarqand viloyatining

Urgut tumani

Qoraqaipog'iston Res­

publikasi

« Arslonbob»-Farg‘ ona

viloyati

229

5.2 Qoyatosh-

5.
lar-
1
dagi qadimiy

rasmlar

5.3 Hayvonot

bog'lari

.4 .0‘lka-shunoslik muzeylari

Milliy hunar­ mandchilik turizmi

6.1.Durad-

gorlik

va uning maktablari

6.2.
⁶ Kulolchilik

va uning
maktablari

6.3.Kashta­ chilik, zardo'zlik,

milliy

liboslar

tikishdagi

yo‘nalishlar

5.1.2. Qadimiy

buloqlar

5.2.1 .Tabiat

haykallari

5.3.1.Noyob hayvonlar

yashash tarzi

5.4.1. Dunyo tabiatidagi hayvon va parrandalar kolleksiyasi

6.1.1.Yog‘ochga o‘yma shakl solish

6.1.2.Sovg‘alar,

sandiqchalar

6.2.1. Sopol buyumlar

yasash

6.3. l.Matoga rangli gul

solish
Jizzax viloyatining Baxmal, Forish, G‘allaorol tumanlari, Navoiy viloyatining Nurota tumani, va h.k.

Samarqand viloyati­ ning Urgut va Nuro-bod tumanlari, Jizzax viloyatining G‘allaorol tumani, Navoiy viloya­

tining

Nurota tumani

Toshkent va Termez

shaharlaii

Viloyatlar markazi boigan shaharlar

Xorazm, Urgut, Sa­ marqand, Buxoro va Farg'ona usullari

Buxoro va

Samarqand usullari Xorazm, Buxoro, Sa­ marqand va Farg‘ona usullari

Buxoro, Samarqand, Jizzax va Cho lliklar usullari

230

■v
6.

7
6.4. Milliy

ustachilik

6.3.2. Zardo‘zlik,

kashtachilik

6.3.3. Milliy do‘ppi

6.3.4. Milliy to‘n

6.3.5. Atlas vabeqasam

buyum iar

6.3.6. Вахта! buyumlar

6.4.1. Temirchilik, qadimiy asboblar

6.4.2. Misgarlik

6.4.3. Musiqasozlik

6.4.4. Beshiksozlik

6.4.5. Aravasozlik

6.4.6. Sandiqsozlik

6.4.7. Egarsozlik

6.4.8. Mahsido‘zlik

6.4.9. Gilamchilikva palos

to‘qish
Urgut,

Buxoro, Samarqand va

Farg‘ona usullari

Farg‘ona, Namangan, Buxoro va Xorazm viloyatlari

Xorazm, Surxondaryo, Toshkent, Farg‘ona va Jizzax viloyatlari

Marg'ilon shahri

Samarqand shahri

Respublikadagi

tumanlar

Samarqand, Buxoro, Farg‘ona va Xiva sha-harlari
Samarqand, Xorazm va

Farg'ona viloyatlari

Samarqand, Buxoro va

Farg'ona viloyatlari

Qo‘qon shahri

Urgut shahri, Sarnarqa-nd, Buxoro va Farg‘ona viloyatlari

Jizzax viloyatining Baxmal tumani va Qa­ shqadaryo viloyati Namangan viloyati Xorazm va Jizzax viloyatlari, Navoiy viloyatining Nurota tumani hamda

Cho‘l xalqi

231

7
8

9

Milliy

o'yinlar tur­

izmi

7 .l.K o ‘pkari

uloq

7.2. Milliy

kurash

7.3. Qo‘chqor


urishtirish

7.4. Xo‘roz urishtirish 7.5. Bedana urishtirish

7.6.Dorbozlik

G'orshunoslik

turizmi

Hayot uchun xavfli sport o'yinlari tur­ izmi

	. . .	. ..
7.1. Chavandoz ot ustidagi	Qashqadaryo, Jizzax va
tortishuvga
marraga uloq olib	Navoiy viloyatlari
borish - ko‘pkari
7.2. Polvonlar kurashi	Buxoro, Qashqadaryo
	va Surxondaryo vilo­
musobaqasi
	yatlari
7.3. Qo'chqor urishtirish	Qoraqalpog‘iston Re­
	spublikasi. Xorazm va
musobaqasi tomoshasi
	Buxoro viloyatlari
7.4. X o‘rozlar jangi	Samarqand, Buxoro va
tomoshasi	Farg'ona shaharlari
7.5. BedanaJar jangi	Samarqand, Buxoro va
tomoshasi	Farg'ona shaharlari
7.6 Baland tortilgan	Toshkent va Farg'ona
arqonda yurish, о ‘yin
	viloyatlari
ko‘rsatish
8.1. Tabiatdagi yer osti	0 ‘zbekiston hududi-
qasrlariga sayohat.	dagi g ‘orlar (400 ma-
8.2. Amir Temur g‘origa	konda) va Qashqadaryo
qiziqish	viloyati
Xorij mamlakatlarida	Xorij mamlakatlari

Maxsus turlarning geografiyasini o‘rganishdan quyidagi xulo-salar kelib chiqadi :

Turizmdagi maxsus turlarning Respublikamizning deyarli bar­ cha hududlarida manzillari bor. Jadvaldagi ma’lumotlar dastlabki kuzatuvlar natijasi bo‘lib turizmdagi maxsus turlarning biz bil-magan manzillari ham juda ko‘plab tumanlar, shaharlar va qishloq-larda faoliyat ko‘rsatib kelayotganligini anglash, tushunish qiyin emas.

Respublikamizdagi maxsus turlarning aksariyat turlari shahar-larimizda va tumanlarda joylashgan. Ayniqsa Buxoro, Samarqand,

232

Toshkent, Xiva, Shahrisabz shaharJarida boshqa xalqlarda, mam-lakatlarda uchramaydigan mojizaviy, insonni hayratga soladigan, sovg'abop va umumiy foydalanishga juda zarur bo'lgan osori-atiqa buyumlar, qadimiy asbob-uskunalar ishlab chiqarilmoqdaki, ichki va xalqaro turizmda bunday imkoniyatlardan hanuzgacha foydalanilmay keHnayotganligining o‘zi afsuslanarli holdir.
Turizmdagi maxsus turlardan Samarqand, Buxoro, Toshkent, Xiva, Farg'ona vodiysi va Shahrisabz shaharlarida majmuali foydalanish-ning tashkiliy jihatlari tezkor usullarda ishlab chiqilishi kerak.

Ma’lumki, xalqaro turistlar(ekskursantlar) oqimi yuqorida qayd qilingan shaharlarda kuzatilmoqda. Bu turistlar (ekskursant-lar) asosan tarixiy va madaniy obidalarga va ziyoratgoh joylarga tashrif buyurmoqdalar. Ana shu turistlami(ekskursantlarni) ushbu shaharlardagi maxsus turizm turlariga taklif qilish, qiziqtirish usul-larini qo!llash mumkin.

Bunday maqsadlarni, rejalami amalga oshirish uchun shahar­ lardagi maxsus turlarning jahon andozalari bo‘yicha shakllantiril-gan, sifatli naqshlangan buklov reklamalarini o‘zbek-rus va ing-liz tillarida axborot hamda tushuntirishlar bilan mehmonxonalar, turistik firmalarga tarqatish va bu buklov]ami xorij davlallardan kelgan turistlarga bepul yoki sovg‘a sifatida olishlarini ta’minlash amalda kutilgan usullardan bo'lishi shubhasizdir. Bu buklovlar turist vataniga qaytganidan keyin uning ko‘plab vatandoshiarini qiziqtirishi mumkin.

Turizmdagi maxsus turlarning hunarmandchilik, ustachilik markazlari shaharlarda joylashganligi uchun shahardagi talaba-lar, kollej va akademik litseylar o‘quvchilarini shuningdek, atrof tumanlardagi maktablar o‘quvchilarini imtiyozli ekskursiya usu-lida bu hunarmandchilik va ustachilik markazlarini ko‘rishlarini ta’minlash ichki turizmning rivojiga ijobiy tasir ko‘rsatishini yax-shi anglashimiz kerak.

Turizmdagi maxsus turlardagi milliy o‘yinlarimizni turistik firmalar yoki turistik tashkilotlar tashkil qilishiga aslo hojat yo‘q.

233

Bu o‘yinlarni xalqimiz o‘z mavsumlarida doimo tashkil qiimcq-dalar. Turizm sohasidagi mutaxassislarning vazifasi turisliarni (ekskursantlarni) bu milliy o‘yinlarga taklif qilish hisoblanadi. Taklifgacha esa o‘yinlarga yetib borish marshrutlari aniqlangan va turistlarga (ekskursantlarga) ko‘rsatiladigan barcha xizmatlar ko‘rsatish majmualari, sharoitlari yaratilishi talab qilinadi.
Turizrnning maxsus turlaridan biri bo‘lgan milliy hunarmand-chiligimiz namunalariga ekskursiya xizmati dasturini misol qilib keltiramiz: