Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «buxgalteriya hisobi va audit» kafedrasi «moliyaviy investitsiyalarning auditi»

qog‘ozlar - bu ularni chiqargan shaxs bilan ularning egasi o‘rtasidagi mulkiy
huquqlarni yoki qarz munosabatlarini tasdiqlovchi, dividend yoki foiz ko‘rinishida 
daromad to‘lashni hamda ushbu hujjatlardan kelib chiqadigan huquqlarni boshqa
shaxsga berish imkoniyatini nazarda tutuvchi pul hujjatlaridir». Yuqorida qayd 
etilgan qonunga ko‘ra, qimmatli qog‘ozlarga:

aksiyalar; 


obligatsiyalar; 


xazina majburiyatlari; 


depozit va xazina sertifikatlari; 


veksellar; 


hosilaviy qimmatli qog‘ozlar kiradi (1.1.1-chizma) 

.

Hosilaviy qimmatli qog’ozlar bugungi kunda moliya bozorlarida juda keng 

tarqalmoqda. Ular quyidagi uch turga bo’linadi (1.1.2-chizma).

Optsion 

Varrant 

Fyuchers 

Hosilaviy qimmatli qog’ozlarning turlari 

---

9

1.1.2-chizma. Hosilaviy qimmatli qog’ozlarning turlari. 

---

10
Opsion (lotincha optio so‘zidan olingan bo‘lib, tanlov degan ma’noni 

anglatadi) - bu bitimda ishtirok etayotgan tomonlarning biriga qimmatli qog‘ozlar
ma’lum bir miqdorini muayyan vaqt mobaynida belgilangan narxda sotib olish 
yoki kontragentga sotish huquqini beruvchi shartnomadir. Kontragent esa, mukofot
evaziga ushbu huquqni amalga oshirish majburiyatini o‘z zimmasiga oladi. 


Varrant (nemischa warrant so‘zidan) - bu uning egasi ma’lum muddat
davomida yoki ma’lum bir kunda varrantlar emitenti tomonidan dastlabki 
chiqarilgan qimmatli qog‘ozlarni harid qilish huquqini olganligi tasdiqlovchi
hujjat.

Fyuchers (inglizcha future so‘zidan olingan bo‘lib, kelajak ma’nosini
anglatadi) kelishilgan miqdordagi qimmatliklarni ma’lum vaqt mobaynida bitim 
tuzish vaqtida belgilangan narxda yetkazib berish to‘g‘risidagi shartnomalarni
o‘zida namoyon qiladi. 
Respublikamiz
amaliyotida 
uzoq
muddatli 

moliyaviy

investitsiyalarni 
yo‘naltirishning asosiy vositasi aksiyadorlik jamiyatlarining qimmatli qog‘ozlarini
harid qilish hisoblanmoqda. 
Umuman olganda, moliyaviy investitsiyalar korxonalarning bo’sh pul
mablag’laridan samarali foydalanishlarida muhim ahamiyatga ega. Moliyaviy 
investitsiyalardan daromad olinar ekan ularni audit obyekti sifatida tan olish va
nazorat (auditorlik nazorat) qilish ham alohida ahamiyat kasb etadi. Moliyaviy 
investitsiyalar auditining maqsadi, vazifalari, ketma-ketligi va boshqa xususiyatlari
to’g’risida keyingi sahifalarda kengroq ma’lumot beriladi.

---

11