Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

grekcha - mavhum, sirli degan maʻnolari mavjud. 
Mavhumlikni taʻminlash usullarini oʻrganadigan fan
asoslanganligi tufayli u 
kriptovalyutalar (raqamli valyutaning bir koʻrinishi boʻlib), emission jarayonni va 
uning hisob-kitoblarini assimetrik raqamlashga hamda proof-of-work (holating 
bajarilganligini isbotlash usuli) yoki proof-of-stake (holatni tasdiqlash) turli kripto 
himoyalashga asoslangan toifasiga ham kiradi. Bitcoinni markaziy boshqaruv yoki 
nazoratga ega boʻlmagan, kriptografik elektron raqamli valyuta sifatida koʻrishimiz 
mumkin. 
Darhaqiqat, Bitcoin yaratilmasidan oldin ham koʻplab virtual valyutalar 
amaliyotda qoʻllanilgan va qoʻllanilib kelinmoqda. Ularga misol qilib e-Gold, 
WebMoney, Ripple, Litecoin va boshqalarni keltirishimiz mumkin. Lekin ulardan 
Bitcoinning eng katta farqlari shundaki: uning markazlashmaganligi, toʻlovlarning 
anonimligi (yashirinligi), Bitcoin birligi emissiyasining chegaralanganligi (
21 
mln.dan ortiq Bitcoinni emissiya qilish mumkin emas
), hech qanday tashkilot yoki 
davlat tomonidan boshqarilmasligi va boshqalar. Uning bu sifatlari birlashib uni 
rivojlangan internet kriptovalyutalari orasida ajralib turishiga yordam beradi. 
Bu noananaviy valyutaning rivojlanishi natijasida umumiy ekvivalent 
sifatida mavjud oltinning ham hal qila olmagan quyidagi masalalarni hal etganligi: 

transfer qilishning osonligi; 

himoya qilishning soddaligi; 

haqiqiyligiga tekshirishning qulayligi va osonligi; 

boʻlaklashning qulayligi (har bir birlik Bitcoin 0,00000001 gacha boʻlaklash 
mumkin) bilan ajralib kelmoqda. 

---

232 
Shu bilan birga, odatdagi naqd qogʻoz (fiat) pullardan farqi va ustunliklari: 

taminlashning cheklanganligi, yaʻni pul emissiyasi maʻlum bir nuqtagacha 
chegaralangan boʻlib, uni hech kim xohlagancha emissiya qila olmaydi; 

markaziy boshqaruv organi tomonidan nazorat oʻrnatilmaganligi; 

qarz majburiyatiga asoslanmaganligi, yaʻni tranzaksiya amalga oshirilganda 
emitentning xaridor oldidagi majburiyati saqlanib qolmasligi va boshqalar bilan 
ajralib turadi. 
Odatiy elektron pullarga oʻxshamagan jihatlari: 

muzlatib boʻlmasligi; 

transferlarning tezligi; 

transfer baholarining arzonligi bilan izohlanadi. 
Bir birlik Bitcoin narxining tartibsiz oʻzgarishi emission holatiga ham 
bevosita taʻsir koʻrsatgan. 2009-2016-yillar oraligʻida Bitcoinlarning emission 
holatining doimiy oʻzgarishini biz, 2-jadvalda koʻrishimiz mumkin.