Samarqand iqtisodiyot va servis instituti bektemirov a., Omonov a. A., Xaydarov z. Sh., Niyozov z. D. Tijorat banklari aktiv va passivlarini

 
 
Oʻz-oʻzini nazorat qilish va muhokama uchun savollar 
1. Tijorat banklari aktiv va passivlarini tezkor rejalashtirish bosqichlari.
2. Tijorat banklari aktiv va passivlarini strategik rejalashtirish bosqichlari.
3. Tijorat banklari aktiv va passivlarini operativ va strategik rejalashtirish 
prinsiplari.
4. Banklar aktiv va passivlarini rejalashtirish jarayonlariga ichki muhitning 
taʻsiri. 
5. Banklar aktiv va passivlarini rejalashtirish jarayonlariga tashqi muhitning 
taʻsiri. 
6. Tijorat banklari aktiv va passivlarini operativ va strategik rejalashtirish 
usullari. 
7. Tijorat banklarida tezkor va strategik rejalashtirish samaradorligini 
baholash. 
 
 

---

125 
11-BOB: TIJORAT BANKLARI KAPITALINI BOSHQARISH. 
§ 11.1. Bank kapitalini tashkil qiluvchi asosiy elementlarni tavsifi 
§ 11.2. Bank kapitali yetarliligi va unga nisbatan oʻrnatilgan me’yorlar 
§ 11.3. Bank kapitalini oshirishning asosiy manbalari. Tijorat banklari 
kapitallashuv darajasini oshirish boʻyicha xalqaro talab va standartlar (Bazel 
III) hamda ulardan Oʻzbekiston bank amaliyotida foydalanish imkoniyatlari 
§ 11.4. Tijorat banklari kapitalini boshqarishning asosiy yoʻnalishlari va 
usullari 
§ 11.5. Oʻzbekiston Respublikasi bank tizimini isloh qilish va 
rivojlantirishning zamonaviy bosqichida tijorat banklarining kapitallashuv 
darajasini oshirish boʻyicha belgilangan vazifalar va chora-tadbirlar 
§
11.1. Bank kapitalini tashkil qiluvchi asosiy elementlarni tavsifi 
Har qanday bank tizimini barqarorligini, toʻlovga qobilligi va ishonchliligini 
taʻminlashda, bank aktivlarini oʻstirishda bank kapitali muhim vosita boʻlib 
hisoblanadi. Faqatgina yetarlicha miqdorda barqaror kapitalga ega tijorat
banklari aktiv operatsiyalarini erkin amalga oshirishlari, talab etilgan darajada
likvidlilikni doimo saqlagan holda samarali faoliyat yuritishlari hamda moliya
bozorlariga erkin chiqish imkoniyatiga ega boʻlishadi. 
Bank 
tizimini 
barqarorligini 
yanada 
mustahkamlash, 
banklarning 
kapitallashuv darajasini, ularni resurs bazasini yanada oshirish orqali bank-kredit
tizimini barqaror hamda uzluksiz ishlashini taʻminlash, banklarni iqtisodiyotni
modernizasiya qilish jarayonlaridagi ishtirokini faollashtirishga alohida eʻtibor 
qaratilmoqda. 
Bank sarmoyasi Bazel andozadari talablariga koʻra ―Asosiy‖ (I darajali) va 
―qoʻshimcha‖ (II darajali) sarmoyadan tashkil topadi. 1988 yilda Xalqaro Bazel 
qoʻmitasi tomonidan bank kapitali yetarligigiga doir kelishuv (Bazel I) ishlab 
chiqildi va unda kapital yetarliligini hisoblash maqsadida regulyativ kapital 
(umumiy kapital) tushunchasi amaliyotga joriy qilindi. Regulyativ kapital asosiy 

---

126 
va qoʻshimcha kapitaldan tashkil topib, bank faoliyatini boshqarish va iqtisodiy
me‘yorlarni hisob-kitobini oʻtkazish maqsadida hisoblash yoʻli bilan aniqlanadigan 
bank kapitalidir.