Samarqand davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Nerv sistemasi sodda tuzilgan. U halqum atrofi nerv halqasi, uning ustki qismi 
boshqa mollyuskalardagi serebral gangliysiga mos keladigan bir juft nerv tuguni 

---

bo’ladi.  Nerv halqasidan  tana bo’ylab  ikki  juft  nerv tomirlari ketadi.  Ularning 
bir  jufti  pedal  nerv  tomirlari  bo’lib,  oyog’ining  ichidan,  ikkinchi  jufti  esa 
plevrovisseral tomirlar hisoblanib, tananing chetlari bo’ylab mantiya egatchalari 
ostidan  o’tadi.  Pedal  tomirlar  ko’ndalang  tolalar  yordamida  tutashadi. 
Plevrovisseral  tomirlar  esa  parallel  joylashgan  pedal  tomirlar  bilan  ham 
ko’ndalang  tolalar  yordamida  birlashadi.  Umuman  xitonlar  nerv  sistemasi 
polixetalar nerv sistemasiga o’xshab ketadi. Halqum atrofi nerv halqasi tananing 
boshini,  pedal  tomirlar-oyoqni  va  plevrovisseral  tomirlar  qolgan  barcha 
organlarni nervlar bilan ta’minlaydi.  
Sezgi  organlari  ancha  past  taraqqiy  etgan.  Tananing  ikki  yonida  jabralar  asosida 
sezuvchi epiteliy hujayralari kimyoviy sezish vazifasini o’taydi. Xitonlarda ko’zlar, 
muvozanat  saqlash  organlari-statosistlar,  shuningdek  bosh  paypaslagichlari  ham 
bo’lmaydi.  Xitonlarning  orqa  tomonida  sezuvchi  mayda  organlar  yoki  estetlar 
bo’ladi.  Ular  bir  to’p  sezgir  hujayralardan  iborat.  Estetlarning  bir  tomoni 
chig’anoqning tashqi tomoni, ikkinchi uchi plevrovisseral tolalar bilan bog’langan. 
Estetlar tuyg’u vazifasini bajaradi. Ayrim estetlar ko’z vazifasini bajaradi.