Samarqand davlat universiteti raqamli texnologiyalar fakulteti dasturiy injiniring yo

NAZARIY QISM

1. 
   Ma’lumotlar bazasi va uning asosiy tushunchalari, Mbbt ni tarkibi.
   

Mbttni tarkibi:
MBBT shunday dastur qobig„iki, uning yordamida jadvallarni strukturasi, jadvallar orasidagi bog„lanish, jadvallarni ma‟lumotlar bilan to„ldirgandan kеyin, uning yordamida MB yaratiladigan programma vositasidir. Shu munosaabt bilan MBBT bir qancha tarkibiy qismlardan iborat. Dasturiy vositalariga translyatorlar va MB ga ma‟lumotlarni kiritadigan, qayta ishlaydigan, saqlaydigan, takomillashtiridigan, tеstdan o„tkazadigan, ma‟lumotlarni kiritish chiqarishni ta‟minlaydigan boshqarish tizimlari kiradi. Asosiy dasturlash tili sifatida Objеct Pascal, C++ kabi tillarni ishlatiladi. MBBT ni paydo bo„lish tarixida 3 ta til qo„shilib ishlatilgan: 1. Ma‟lumotlarni tavsiflash tili – MTT (YaOD). Uni yordamida MB jadvallarini strukturalari quriladi

Ma’lumotlar bazasi – tegishli ma’lumotlar to’plamini o’z ichiga olgan umumiy, birlashgan kompyuter tuzilmasi. Axborot tizimining turiga va masalaning qo’yilishiga qarab, bu ma’lumotlar bir yoki ikki mavzudagi bir necha megabaytdan biznesning ichki va tashqi muhitidagi yuzlab mavzularni qamrab oladigan terabaytgacha o’zgarishi mumkin. Ma’lumotlar bazalari, kompyuterlarga asoslangan tizimlarga ma’lumotlarni tezda saqlash, boshqarish va olish imkonini beradigan ixtisoslashgan tuzilmalardir. Ma’lumotlar bazasi tushunchasi maydon, yozuv, fayl atamalari bilan bog’liq.
Maydon – bu saqlanadigan ma’lumotlarning eng kichik birligi. Masalan, OTMlar haqida ma’lumot mavjud bo’lgan ma’lumotlar bazasida OTM raqami nomi bilan saqlanadigan maydon turini o’z ichiga olishi mumkin va ma’lumotlar bazasida tavsiflangan OTMlarning har bir turi uchun (fakultetlar, yo’nalishlar, guruhlar, talabalar va boshqalar) ushbu saqlanadigan maydonning alohida nusxasi mavjud bo’ladi.
Yozuv – bu tegishli saqlanadigan maydonlar to’plamidir. Bunday holda, saqlangan yozuvning nusxasi saqlanadigan maydonlarning tegishli nusxalari guruhidan iborat.
Fayl - bu bir xil turdagi saqlangan yozuvlarning barcha mavjud nusxalari to’plami. Oddiylik uchun har qanday berilgan fayl faqat bitta turdagi saqlanadigan yozuvlarni o’z ichiga olishi mumkin deb qabul qilinadi.