Samarqand davlat universiteti maktabgacha ta’lim fakulteti maktabgacha ta`lim nazariyasi va metodikasi kafedrasi roʻyxatga olindi

-Iqtisodiyot qanchalik muhim bo‘lsa, ma’naviyat shu qadar ahamiyatga ega. Bola 
ma’naviyatini shakllantirishda adabiyotning qay darajada o‘rni bor deb hisoblaysiz?
-Bolani nimaga o‘rgatishimizdan qat’i nazar, xoh iqtisodga, xoh kasb-hunarga bo‘lsin, 
ma’naviyatni hech qachon yodimizdan chiqarmasligimiz zarur. Eng avvalo ma’naviyat masalaga 
qayg‘urish kerak. Qadimda bir kishi o‘g‘lini tarbiyachiga olib borsa, bo‘lajak ustoz : “O‘g‘lingiz 
necha yoshga to‘ldi?” deb so‘rabdi. “Uch yoshga”, deb javob beribdi ota. Shunda murabbiy: “E-e, 
attang, uch yil kechikibsiz-ku”, degan ekan. Qissadan hissa shuki, bola ma’naviyatini tug‘ilganidan 

---

246 
boshlaboq shakllantirish kerak. Bu narsa onasining suti yuziga tomganda chaqaloqning o‘ziga 
arttirishdan boshlanadi.
Ma’naviyatni shakllantirmay turib iqtisodni shakllantirsangiz yo chayqovchi, yo olg‘ir, yo 
birovning hisobiga boyuvchilar paydo bo‘ladi.
-Hozir yengil-elpi, maishiy asarlarga ishqiboz o‘quvchilar ko‘p. Adib kitobxon 
ehtiyojidan kelib chiqib asar yozishi kerakmi yoki adabiy me’yorlar bilan hisoblashishi 
zarurmi?
-Ongi-tafakkuri baland o‘quvchi hamisha go‘zallikni, o‘ziga xoslikni istab turadi. 
O‘qiyotgan kitobi boshqa kitobdan baland, eshitgan kontserti boshqanikidan saviyaliroq bo‘lishi 
xohlaydi. Navoiyning buyuk bo‘lishiga o‘sha davrda turkiy dunyoda yetilgan buyuk talablar sabab 
bo‘lgan. Abdulla Qodiriyning roman janriga qo‘l urishisha o‘sha davrda bizning millatimizda ham 
katta janrlarga ehtiyoj tug‘ilgani turtki bergan. G‘afur G‘ulomning buyuk falsafiy she’rlari yaralishi 
ham ehtiyojga borib taqaladi. Ba’zan past saviyali talabgorlar ham uchraydi. Ular kitob ko‘rmay, 
shakllanmay ulg‘aygan. Hozir shularga monand yozayotganlar ko‘payib ketdi.
Prezidentiimzning “Adabiyotga e’tibor – ma’naviyatga, kelajakka e’tibor” kitobida shunday 
fikrlar bor: “Ta’bir joiz bo‘lsa, odam yozuvchilik kasbini tanlamaydi, aksincha, bu kasb yozuvchini 
tanlaydi. Iste’dod, iste’dod va yana bir bor iste’dod sohiblarini topish, tarbiyalash va ularning 
mehnatini munosib qadrlash ham eng asosiy vazifamizga aylanishi zarur”.
Hozir yozuvchilik kasbini tanlayotganlar ko‘payib ketgan. Qarasa kitob bilan ham biznes 
qilish mumkin. Bir oyda kitob yozadi, ikkinchi oyda bostiradi, keyin yo‘lini topib sotadi. Chunki 
cho‘ntagida puli bor, imkoniyati bor. Yaqinda “O‘zbekiston adabiyoti va san’ati” gazetasida 
iste’dodsiz yozuvchilar, ularning chalajon asarlari to‘g‘risida maqola bosildi. Unda qachonlardir 
berilgan asarining u yer-bu yeriga o‘zgartirish kiritib, yangi asar deb bosayotganlar, o‘quvchining 
oldida zig‘ircha mas’uliyat his qilmaydigan, yengil-elpi syujet orqasidan quvuvchi yozuvchilar 
haqida so‘z yuritilgan. Mana shunday zo‘raki yozuvchilar katta adabiyotning qadrini tushirishga, 
ma’naviy darajani pasaytirishga harakat qilyapti.
2010
Manba: Shoir Orif Tolib veb-sahifasi