Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

2. Ijtimoiy xizmat mijozi shaxs, fuqaro va xizmatlar iste’molchisi sifatida 
 
O‘zbekiston Respublikasining 2016-yil 26-dekabrda qabul qilingan “Keksa-
lar, nogironlar va aholining boshqa ijtimoiy ehtiyojmand toifalari uchun ijtimoiy 
xizmatlar to‘g‘risida”gi Qonunining 20-moddasida “Ijtimoiy xizmatlarga muhtoj 
shaxslarning turmushi holatini baholash” belgilangan bo‘lib, unga muvofiq: 
“Ijtimoiy xizmatlarga muhtoj shaxslarning turmushi holatini baholash 
ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatuvchi tegishli organlar va tashkilotlar tomonidan 
o‘tkaziladi. 
Ijtimoiy xizmatlarga muhtoj shaxsning turmushi holatini baholashdan 
o‘tkazish uchun mazkur shaxsning yoki uning qonuniy vakilining yozma arizasi 
asos bo‘ladi. 
Ijtimoiy xizmatlarni oluvchilar yoki ularning qonuniy vakillari ijtimoiy 
xizmatlarga muhtojligi va ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatish shartlari to‘g‘risida qaror 
qabul qilinishi uchun ahamiyatga ega bo‘lgan axborotni taqdim etishi shart va ular 
taqdim etilgan axborotning to‘g‘riligi uchun javobgar bo‘ladi. 
Ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatuvchi organlar va tashkilotlar ijtimoiy xizmatlarga 
muhtoj shaxsning turmushi holatini baholash natijalariga ko‘ra shaxsni ijtimoiy 
xizmatlarga muhtoj deb topish to‘g‘risida yoki ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatishga doir 
arizani rad etish haqida qaror qabul qiladi. 
Shaxsni ijtimoiy xizmatlarga muhtoj deb topish to‘g‘risida qaror qabul 
qilingan taqdirda shaxs ijtimoiy xizmatlarni oluvchilar ro‘yxatiga kiritiladi va unga 
maslahatlar beriladi, zarur bo‘lgan hollarda, ijtimoiy xizmatlarning yakka 
tartibdagi dasturi ishlab chiqiladi yoki tegishli hujjatlar ijtimoiy xizmatlar 
ko‘rsatuvchi boshqa vakolatli organlar va tashkilotlarga yuboriladi”
377
. 
 
Ijtimoiy ish mohiyatini odamlarning farovonligini ularning shaxsiy imko-
niyatlari va ijtimoiy yaqin odamlari imkoniyatlaridan eng yuqori darajada 
foydalanish hamda ularga imkoniyat berish orqali yaxshilash maqsadidagi amaliy 
faoliyat sifatida tushunish ijtimoiy ishning etik tamoyillarini quyidagi xalqaro 
shartnomalar asosida amalga oshirishni nazarda tutadi:
- Inson huquqlarining Umumiy Deklaratsiyasi, 1948-yil. 
- Fuqarolik va siyosiy huquqlar haqidagi Xalqaro pakt, 1966-yil. 
- Irqiy kamsitishning barcha shakllarini tugatish to‘g‘risidagi Xalqaro 
konvensiya, 1965-yil. 
- Ayollarga nisbatan kamsitishning barcha shakllarini tugatish to‘g‘risidagi 
Xalqaro konvensiya, 1976-yil. 
- Bola huquqlari haqidagi Konvensiya, 1989-yil. 
- Nogironligi bo‘lgan odamlar huquqlari to‘g‘risidagi Konvensiya, 2006-yil. 
377
 Ўзбекистон Республикасининг “Кексалар, ногиронлар ва аҳолининг бошқа ижтимоий эҳтиёжманд 
тоифалари учун ижтимоий хизматлар тўғрисида”ги Қонуни. - «Халқ сўзи» газетасининг 2016 йил 27 
декабрдаги 255 (6690)-сони. 

---

284 
Darhaqiqat yurtimizda ana shu yuqorida nomlari zikr etilgan xalqaro 
me’yoriy-huquqiy hujjatlar asosida mijozlarga xizmat ko‘rsatilib, ularning haq-
huquqlarini ta’minlashda ularda ko‘rsatilgan me’yorlarga amal qilinib kelinmoqda.
Bundan tashqari, mamlakatimizda iste’molchilar huquqini ta’minlash 
borasida keng ko‘lamli islohotlar amalga oshirib kelinmoqda. Jumladan, bu 
boradagi islohot natijalarini 2019-yil 11-sentabrda Prezidentimizning PF-5817-
sonli farmoniga muvofiq tashkil etilgan O‘zbekiston Respublikasi Monopoliyaga 
qarshi kurashish qo‘mitasi huzuridagi “Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish 
Agentligi” faoliyati doirasida amalga ko‘rsatilgan xizmatlar misolida ko‘rishimiz 
mumkin. Masalan, agentlik tomonidan tashkil etilganining o‘tgan bir yili davomida 
o‘ziga yuklatilgan vazifalardan kelib chiqqan holda, iste’molchilar huquqlarini 
himoya qilish, reklama bozorini tartibga solish, aholi va tadbirkorlarning huquqiy 
bilimini oshirish, iste’molchilar murojaatlari bilan ishlash, iste’molchilarning 
nomuayyan doirasi manfaatlarini ko‘zlab tahlillar o‘tkazish, xalqaro hamkorlikni 
kengaytirish va boshqa yo‘nalishlarda bir qator chora-tadbirlarni amalga 
oshirilgan. Jumladan,