Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

362
 https://www.academia-moscow.ru/ftp_share/_books/fragments/fragment_14903.pdf  

---

261 
Shunga qaramay, ijtimoiy ishchi har bir mijozga e’tibor qaratishlari va 
amaldagi qonunchilik doirasida har kimga xolisona zarur bo‘lgan yordamni 
ko‘rsatishi kerak. Mijozlarga va ularning harakatlariga nisbatan yuzaga kelgan 
salbiy his-tuyg‘ular faoliyatning sifati va samaradorligiga ta’sir qilmasligi kerak. 
Bu shuni anglatadiki, kasbiy sohadagi shaxsning xulq-atvori va faoliyatini tartibga 
solish kundalik sohaga qaraganda ancha qat’iy va keng miqyosli bo‘lishi kerak va 
shuning uchun kasbiy odob-axloqdagi deontologiya umumiy axloq qoidalariga 
qaraganda muhimroq bo‘ladi. 
Ijtimoiy ish axloqshunosligida deontologiya ham professional etika va 
falsafiy axloqda bo‘lgani kabi markaziy o‘rinni egallaydi. Aynan ijtimoiy ish 
deontologiyasida mutaxassisning xulq-atvori va harakatlarida axloqiy va kasbiy 
tarkibiy qismlarning konjugatsiyasi, kasbning ijtimoiy ahamiyati eng aniq aks 
etadi. 
Shubhasizki, na mijoz, na kasb, na hamkasblar va na jamiyat mutaxassisning 
har xil xususiyatlariga, uning moyilligiga, holatiga, kayfiyatiga bog‘liq bo‘lmasligi 
kerak. Ushbu va shunga o‘xshash sabablardan qat’iy nazar, har bir mijoz bilan 
o‘zaro aloqalar samarali va professional tarzda tashkil etilishi, iloji boricha 
samarali bo‘lishi kerak. Bu shuni anglatadiki, muayyan vaziyatlarda mutaxassis 
o‘zini deontologik tartibga solishga murojaat qilib, o‘zini faoliyatga yoki muayyan 
harakatlarga majbur qilishi kerak. 
Ijtimoiy ishda to‘g‘ri (deontologik yoki deontik) tartibga solish har doim 
ham bo‘lmasligi mumkin, lekin faqat mutaxassis xulq-atvor, harakatlar, 
munosabatlar va xatti-harakatlarning turli xil variantlarini tanlash holatida 
bo‘lganda. Masalan, his-tuyg‘ular, mayllar, shaxsiy manfaatlar g‘oyat g‘ayritabiiy 
xatti-harakatlarni keltirib chiqarishi mumkin, bu esa ko‘proq zavq yoki ozroq 
individual hissiy tajribalarni yoki hech bo‘lmaganda hissiy yengillikni va’da qiladi, 
shu bilan birga ishning manfaatlari mutaxassisdan qat’iy nazar, nima bo‘lganda 
ham, ularga bo‘ysunishni talab qiladi. Shu nuqtayi nazardan burch –bu 
mutaxassisning axloqiy ongini to‘g‘ridan-to‘g‘ri harakatlarni tanlash jarayonida 
o‘z ichiga olgan va ijtimoiy ishning ijtimoiy va individual ravishda muhim 
natijalariga erishish nuqtayi nazaridan maqbul bo‘lgan va salbiy anormallikka yo‘l 
qoldirmaydigan bunday qarorni qabul qilishni belgilaydigan mexanizmdir. Kasbiy 
faoliyatda to‘g‘ri xatti-harakatlar birinchi navbatda ijtimoiy ahamiyatga ega va 
muhim natijaga erishishni ta’minlash uchun mo‘ljallangan, va faqat ikkinchidan-
mutaxassisga o‘z faoliyati, o‘zi va, umuman, hayotidan qoniqish hissini olishga 
yordam berish
363
. 
Burch – ijtimoiy ish deontologiyasining asosiy toifasi. Ijtimoiy ishda “kasbiy 
burch” tushunchasini joriy etish zarur, chunki uning mijozining taqdiri, hamkasb-
larining farovonligi, kasb-hunar, shuningdek, bilvosita jamiyat va davlat taqdiri 
ko‘p jihatdan mutaxassisning faoliyati, aniq qarorlari va harakatlariga bog‘liq. 
Muta-xassis tomonidan o‘z burchining bajarilishi faoliyatning eng ijobiy natijasini 
ta’minlashi mumkin, faqat rasmiy vazifalarning bajarilishi ba’zi hollarda shubhasiz 
363
 Белинская А.Б., Деонтология социальной работы: Учебник для бакалавров / Белинская А. Б. - М.: Дашков 
и К, 2019. - 211 с. (Серия "Учебные издания для бакалавров") -https://www.studentlibrary.ru/book/

---

262 
ijobiy, ammo eng yuqori natijadan uzoq bo‘lishi mumkin. Mutaxassisning burch va 
mas’uliyatining mazmuni va mazmuni, deontologiyaning ijtimoiy ishning kasb 
axloqidagi o‘rni va roli ushbu sohadagi tadqiqotlarning asosiy yo‘nalishlaridan 
biridir. 
Ijtimoiy ishchining burchi ichki tajriba vazifasini bajaradi. Ijtimoiy ishning 
asosiy axloqiy qadriyatlariga muvofiq harakat qilish va uning kasbiy faoliyati, 
munosabatlari, harakatlarini ushbu qadriyatlardan kelib chiqadigan talablarga 
muvofiq ravishda qurish mutaxassisning o‘zini majburlash omilidir. Burch 
tuyg‘usi har qanday kasbiy vaziyatda, hissiy moyilliklardan, kayfiyatdan, jismoniy 
holatdan va boshqalardan farqli o‘laroq, me’yoriy xatti-harakatni ta’minlay oladi, 
bu esa me’yoriy va hatto undan ham maqbul xatti-harakatlarni targ‘ib qilishi va 
ularga qarshi turishi mumkin. 
Ijtimoiy ishdagi kasbiy burch talablari turli subyektlarning qiziqishlarini aks 
ettiradi. Avvalo, bu jamiyat va davlat manfaatlari, ijtimoiy ish professional ijtimoiy 
faoliyatning o‘ziga xos turi sifatida o‘ziga yuklatilgan funksiyalarni bajarishi va 
yuqori ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan zarur yakuniy natijaga erishishi bilan 
qiziqadi. Ijtimoiy ishning yakuniy natijasi, o‘z navbatida, shuningdek, jamiyat va 
davlat tomonidan eng umumiy shaklda belgilanadigan priori hisoblanadi. 
Mijozlarning umumiy guruhi, har bir alohida mijoz singari, mutaxassis o‘z 
vazifalarini vijdonan bajarishi va har bir aniq holatda ijobiy natijaga erishishdan 
manfaatdor. Yalpi kasbiy guruh va umuman kasb mutaxassisning samarali 
faoliyatidan, kasb va uning vakillarining yuqori maqomidan, kasbiy faoliyat 
to‘g‘risida ijobiy jamoatchilik fikridan manfaatdor. Va nihoyat, kasbiy axloqiy 
burch talablari mutaxassisning o‘zi jamiyat va shaxs a’zosi sifatida manfaatlarini 
ifodalaydi. 
Ijtimoiy manfaatlar bo‘yicha mutaxassis tomonidan xabardorlik va tajriba, 
shaxsiy manfaatlarga to‘g‘ri keladiganlarni tanlash vazifa tuyg‘usining paydo 
bo‘lishi va anglanishiga olib keladi va shu asosda-qarorlar qabul qilish va to‘g‘ri 
xulq-atvorni shakllantirish. Burch bu erda mutaxassisning xatti-harakatlarini 
jamiyat va professional guruh tomonidan tartibga solish shakli, uning xatti-
harakatlari va faoliyatini jamiyat, davlat, hamkasblar va mijozlar tomonidan 
axloqiy baholash shakli sifatida ishlaydi. O‘z vazifasini bajarish, shuningdek, 
mutaxassisning o‘zi tomonidan uning faoliyatini ijobiy baholash uchun asos va 
shart bo‘lib, shaxsiy rivojlanishni rag‘batlantiradi. 
Burch mutaxassisning ijtimoiy va kasbiy aloqalarini ifodalaydi va davlat, 
jamiyat, hamkasblar, kasb, mijozlar va o‘z oldidagi majburiyatlarning ajralmas 
to‘plami bo‘lib, uning bajarilishi ichki sabablarga ko‘ra mutaxassis uchun majburiy 
bo‘lib tuyuladi. Shu bilan birga, burchga nafaqat mutaxassisning ish tavsifida 
nazarda tutilgan o‘z vazifalarini sinchkovlik bilan bajarishi kiradi. Ijtimoiy 
ishchining vazifasi, undan faoliyatga ijodiy yondashishni, “resurslar ochligi” 
sharoitida berilgan vazifalarni hal qilish qobiliyatini talab qiladi, qachonki, mavjud 
vaziyatda muammoni to‘liq hal qilish mumkin emasligi to‘g‘risida rasmiy bayonot 
bilan cheklanib qolsa bo‘ladi. Burch, mutaxassisdan har qanday mijozga ajoyib 

---

263 
yoqtirish yoki yoqmasligidan qat’iy nazar ehtiyotkorlik va sezgir munosabatni 
talab qiladi. 
Burch jamiyat, davlat, kasb, mijozlar, hamkasblar va o‘z oldidagi kasbiy va 
shaxsiy javobgarlikni belgilaydi. O‘z vazifasini anglash mutaxassisning xulq-
atvorining umumiy mazmunini belgilaydi, uning kundalik kasbiy faoliyatida 
kuzatadigan ba’zi axloqiy me’yorlar to‘plami orasidan uning oqilona tanlovini 
belgilaydi, chunki bu vaziyatda yaxshilik haqidagi g‘oyalarga eng mos keladi va 
katta ehtimollik bilan faoliyatning ijobiy natijasini kafolatlaydi. Shu bilan birga, 
ijtimoiy ishchi amaldagi qonunlarni buzmasligi kerak. Ijtimoiy va boshqa qonun 
hujjatlariga rioya qilish ham ijtimoiy xodimning burchidir. 
Kasbiy vazifalardan farqli o‘laroq, asosan me’yoriy hujjatlarda (Ijtimoiy 
xizmat to‘g‘risidagi qonun, O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmon va 
qarorlari, Nizom va lavozim yo‘riqnomalari, tegishli vazirliklar buyruq va 
ko‘rsatmalar va b.) aks ettirilgan, kasbiy majburiyat endi professional mutaxassis 
tomonidan yuklangan narsa sifatida qabul qilinmaydi tashqaridan, lekin ichki 
axloqiy ehtiyoj sifatida, muayyan harakatlarni amalga oshirish zarurligiga chuqur 
shaxsiy ishonch. Ijtimoiy ishchining axloqiy burchi uning insoniy mohiyatini, 
odamlar bilan yaqin munosabatlarini, jamiyatga bog‘liqligini eng yorqin aks 
ettiradi. 
“Burch”
kategoriyasida ijtimoiy ishchi faoliyatining ijtimoiy mohiyati va 
ijtimoiy ishning kasbiy-axloqiy tizimining gumanistik tabiati eng aniq namoyon 
bo‘ladi. Ijtimoiy ishning “ijtimoiyligi” shuni anglatadiki, mutaxassis faoliyatining 
mumkin bo‘lgan barcha natijalari birinchi navbatda aniq ijtimoiy xarakterga ega. 
Ijtimoiy ish kasbiy faoliyat turi sifatida asosiy maqsadlardan biri sifatida shaxsga 
individual muammolarini hal qilishda yordam berish orqali ijtimoiy muammolarni 
hal qilishni belgilaydi. Bu shuni anglatadiki, ijtimoiy ishdagi burchning mazmuni 
nafaqat xulq-atvor va umuman faoliyatning axloqiyligini, balki avvalambor, 
jamoat foydasi, ikkinchidan, yordam so‘ragan shaxsning individual farovonligi 
nuqtayi nazaridan faoliyatning yuqori ijobiy natijalariga erishish zarurligini 
belgilaydi. 
Ijtimoiy ishchining his-tuyg‘ulari qandaydir harakatlar yoki mijozlar 
tomonidan qanday bo‘lishidan qat’iy nazar, u burch tuyg‘usini boshqarib, har bir 
holatda yakuniy natija nuqtayi nazaridan maqbul echimni tanlaydi va uni izchil 
amalga oshiradi. Mijoz, hamkasblar va boshqalarning shaxsiyati qanday hal 
qilinayotganiga subyektiv munosabatidan qat’iy nazar, ularga nisbatan kasbiy 
munosabat ijobiy va kasbiy jihatdan zarur bo‘lgan vazifa tuyg‘usi asosida 
shakllanadi, bu jarayon va faoliyat natijalariga his-tuyg‘ular va hissiyotlarning 
ta’sirini istisno qiladi. 
Ijtimoiy ishning insonparvarlik xususiyati, xususan, mutaxassis mijozlarni 
jinsi, yoshi, terining rangi, dini, siyosiy e’tiqodi va boshqa xususiyatlari bo‘yicha 
ajratmasligidan, ularda faqat professional yordamga muhtoj odamlarni 
ko‘rganligidan namoyon bo‘ladi. Bundan tashqari, u mijozlarni tanlashda va 
yordam turlarini va miqdorlarini “yoqtirish” va “yoqtirmaslik”, “istash” va 
“istamaslik” tushunchalarini boshqarmaydi. Gumanizmning asosiy prinsipi, siz 

---

264 
bilganingizdek, har qanday odamni, uning har qanday alomatlari va fazilatlaridan 
qat’iy nazar, eng yuqori qadriyat, ya’ni tan olishni talab qiladi. barcha odamlarga 
teng munosabatda bo‘lish talabini belgilaydi. Ijtimoiy ishda mijozning turli xil 
xususiyatlari va fazilatlari, albatta, hisobga olinadi, ammo mijozni kamsitishning 
mumkin bo‘lgan sharti sifatida emas, balki samarali faoliyat ko‘rsatadigan 
shartlardan biri sifatida yordam berish usullari va shakllarini tanlashga imkon 
beradi, mijozning imkoniyatlariga muvofiq faoliyatida ishtirok etish darajasini 
belgilaydi. Shu sababli, mutaxassisning burch, mas’uliyat va to‘g‘ri xatti-
harakatlarini shakllantirishga hissa qo‘shadigan deontologiya, faoliyatdagi ijtimoiy 
ishning insonparvarlik mohiyatini shakllantirish, saqlash va amalga oshirishga 
yordam beradi. 
Ijtimoiy ishchining burchining o‘ziga xos mazmuni va asosiy parametrlari 
uning jamiyatdagi, ijtimoiy guruhlar va individual muammolarning ma’lum bir 
guruhini hal qilish uchun o‘ziga xos aniq kasbiy ijtimoiy faoliyat bilan 
shug‘ullanishi bilan belgilanadi. Ular uning kasbiy faoliyatining mazmuni va 
asosiy mazmunidan kelib chiqadi. Ijtimoiy ishdagi burch ikki tomonlama 
bog‘liqlikning aksidir: ijtimoiy ishchi professional guruhning asosiy subyektlari-
jamiyat, kasbiy guruh, mijozlar bo‘yicha vakili sifatida va shu bilan birga ushbu 
subyektlarning ijtimoiy ishchiga, uning qarorlariga, harakatlariga, faoliyatiga va 
munosabatlariga bog‘liqligini ko‘rsatadi. Burch tuyg‘usi ijtimoiy ish sohasidagi 
mutaxassisga o‘zining barcha qarorlari va harakatlarini, harakatlari va 
munosabatlarini aniq vaziyatlarda kasbiy axloq talablari bilan o‘lchash zarurligini 
belgilaydi. 
Ijtimoiy ishchining vazifasi, o‘z irodasini amalga oshirish, muayyan axloqiy 
qadriyatlarni ko‘paytirish vazifalariga ixtiyoriy ravishda bo‘ysunishning 
shaxslararo manbayiga aylangan, yuqori axloqiy zarurat sifatida, tabiiy ravishda 
muttasilning axloqiy faoliyatining o‘z vazifalariga o‘z qobiliyatiga muvofiqligini 
ifodalovchi mas’uliyat bilan tabiiy ravishda bog‘liqdir. Agar mutaxassisning 
vazifasi ma’lum bir vaziyatda kasbiy axloq talablarini anglash va bajarish bo‘lsa, 
unda javobgarlik vazifani bajarish mumkinligi nuqtayi nazaridan belgilanadi. 
Mutaxassisning kasbiy qobiliyatlari, o‘z navbatida, nafaqat rasmiy ravishda, uning 
kasbiy funksiyalari va majburiyatlari, shuningdek, rasmiy resurslarning mavjudligi, 
balki uning shaxsiy salohiyati, bilimlari, ko‘nikmalari va qobiliyatlari, kasbiy va 
ijtimoiy tajribasi, dunyoqarashining hosilasi sifatida aniqlanadi. Mutaxassisning 
javobgarligi uning shaxsini kasbiy, malaka va shaxsiy fazilatlari va faoliyati 
nuqtayi nazaridan unga qo‘yiladigan axloqiy talablar nuqtayi nazaridan tavsiflaydi. 
Mutaxassisning huquqiy javobgarligi shundaki, ijtimoiy ish uning barcha asosiy 
yo‘nalishlari, shakllari, turlarini qamrab oluvchi qonun hujjatlari bilan tartibga 
solinadi. 
Burch bo‘lmagan taqdirda mutaxassisning javobgarligi befoyda. U hech 
qachon alohida gapirmaydi, ayniqsa, gap o‘z oldidagi javobgarlik haqida ketganda. 
Mas’uliyat, vazifa singari, mutaxassisning kasbiy qarorlar va harakatlarni 
tanlashda ma’lum bir erkinligi bo‘lmagan taqdirda ham mumkin emas. 
Mutaxassisning o‘z faoliyati natijalari uchun javobgarligi ijtimoiy ish amaliyoti 

---

265 
jarayonida shakllanadi, uning mazmuni va natijalarini tushunadi va o‘z vaqtida 
tuzatuvchi aralashuvni ta’minlash maqsadida faoliyat jarayoni, mijozning holati va 
uning holati ustidan rasmiy va norasmiy nazoratni amalga oshirishda ifodalanadi. 
Mijoz, uning kelajagi uchun javobgarlik ijtimoiy ishchidan mijozning 
imkoniyatlarini inobatga olishni va uni tadbirlarda ishtirok etish, o‘qitishni tahlil 
qilish va muammolarni hal qilishga maksimal darajada jalb qilishni talab qiladi. 
Ijtimoiy ishchining o‘zini mijozning va jamiyatning farovonligi bog‘liq 
bo‘lgan faol faoliyat subyekti sifatida identifikatsiya qilishi, faoliyatning ijodiy 
yondashuvini kuchaytiradigan, mutaxassisni qo‘shimcha vositalarni izlashga 
undaydigan, maqsadga erishish uchun maqbul shart-sharoitlarni yaratadigan, 
faoliyatga ijodiy yondashishni kuchaytiradigan, faoliyatning yakuniy natijasi uning 
individual faoliyatiga qat’iy bog‘liqlikning subyektiv tuyg‘usining paydo 
bo‘lishiga olib keladi. mo‘ljallangan maqsad. Mijoz va jamiyat farovonligi uning 
kasbiy faoliyati natijalariga bog‘liqligini anglash, mutaxassisni o‘zini 
takomillashtirishga, faoliyat samaradorligi va sifatini oshirish uchun o‘zining 
ijodiy salohiyatidan foydalanishga undaydi. Vazifani bajarish zarurati mutaxassisni 
o‘zini, uning qobiliyat va imkoniyatlarini kasbiy talablarga javob berish nuqtayi 
nazaridan tanqidiy baholashga, kasbiy ahamiyatga ega bo‘lgan bilim, ko‘nikma, 
qobiliyat va shaxsiy fazilatlarni egallash, kengaytirish va takomillashtirishga 
undaydi. Faoli-yatning yakuniy natijasi obyektiv ravishda uning faolligi, malakasi, 
ijodkorligiga bog‘liqligini anglash, ijtimoiy xodimning xulq-atvorining to‘g‘ri 
motivatsiyasini kuchaytiradi. 
Ijtimoiy ish bo‘yicha mutaxassisning kundalik kasbiy amaliyotidagi 
vazifalari subyektiv va obyektiv xarakterga ega. Ular ijtimoiy xodim ularni tan 
olish yo tan olmasligidan qat’iy nazar, mavjuddir, chunki ular ijtimoiy ishchining 
kasbiy guruhga va kasbiy faoliyatga jalb qilinishi faktidan kelib chiqadi. Ular turli 
sabablarga ko‘ra mutaxassisning vazifalarini obyektiv tarkibiy qismi bo‘lgan bir 
mutaxassisni boshqasiga almashtirish bilan bog‘liqligi sababli o‘zgarmaydi. 
Mutaxassis vazifalarining subyektiv komponenti ularning har bir mutaxassis uchun 
individual bo‘lgan kasbiy burch doirasida bajarilishi bilan belgilanadi. Mutaxassis 
ushbu majburiyatlarning mavjudligini tan oladi, ularni obyektiv ravishda 
mavjudligini aniqlaydi, ularni chuqur tushunadi va o‘z ixtiyoriy ravishda o‘ziga 
tayinlaydi, bu esa o‘zining “men”ning zarrasini kasbiy faoliyatga jalb qiladi. Oxir-
oqibat, ijtimoiy ishning muhim qismini mutaxassis endi o‘z kasbiy burchining 
mazmuni sifatida emas, balki mutaxassisning mijoz va jamiyat oldidagi shaxsiy 
burchining bir qismi sifatida bajaradi. 
Kasbiy burchning mazmuni shu tariqa jamiyat va kasb tomonidan jamiyat 
nomidan ma’lum funksiyalarni bajaradigan va ma’lum bir kasbiy sohada 
ishlaydigan mutaxassislarning faoliyati va xulq-atvoriga qo‘yiladigan talablardan 
va mutaxassis-ning o‘ziga o‘zi qo‘yadigan talablardan iborat. Boshqacha qilib 
aytganda, ijtimoiy ishchi qarzining mazmunli qismini nafaqat jamiyat, davlat, 
kasb, hamkasblar va mijozlar oldida, balki o‘zi oldidagi majburiyatlarini bajarish 
deb hisoblash mumkin. Kasbiy burchning ushbu mazmuni katta yoki kichik 
darajada hujjatlashtirilishi mumkin, ammo u obyektiv mavjud. 

---

266 
Mutaxassis o‘z faoliyatida o‘zi qabul qilgan kasbiy qarorlar va harakatlarni 
puxta va malakali asoslashni talab qiladigan axloqiy majburiyatlarni boshqaradi. 
Ushbu qarorlar va keyingi harakatlar ularni umuman kasbiy amaliyotda qo‘llashga 
imkon beradigan darajada bo‘lishi kerak, ya’ni ijodiy, qonuniy va samarali. Shu bi-
lan birga, axloqiy imperativlar mutaxassisni o‘z maqsadlariga erishish vositasi 
sifati-da emas, balki shaxsni faoliyatning maqsadi sifatida ko‘rib chiqishni talab 
qiladi. 
Ijtimoiy ishchining maksimumlari kasbiy faoliyat jarayonida tushunilgan, 
mutaxassisning kundalik faoliyati tajribasi bilan qo‘llab-quvvatlanadigan va 
axloqiy ong tarkibiga kiritilgan kasbiy axloq tamoyillarini ifodalaydi. Odatda, 
maksimum-lar deyilganda, mutaxassis tomonidan nafaqat professional, balki 
shaxsan ahamiyatliligi bilan tan olinishi va shu asosda individual axloq tizimiga 
kiritilishi munosabati bilan mutaxassis tomonidan qabul qilingan kasb etikasi 
tamoyillari tushuiladi. 
Mutaxassisning to‘g‘ri xatti-harakatlari, ya’ni deontologik tamoyillarga va 
kasbiy burchning mazmuniga muvofiq amalga oshiriladigan xatti-harakatlar, 
faoliyatning samaradorligini oshirishga yordam beradi, bu optimal yakuniy natijani 
olish uchun zarur bo‘lgan barcha resurslarni, shu jumladan, norasmiy va shaxsiy 
ma’lumotlarni jalb qilishni talab qiladi. To‘g‘ri xatti-harakatlar mutaxassisning 
kasbiy burchini anglashi asosida shakllanadi
364
. 
Muayyan 
usulda 
harakat 
qilishni 
obyektiv 
majburlash bo‘lgan 
mutaxassisning vazifasi uning kasbiy faoliyati asosida yotadi va faol va 
mas’uliyatli faoliyat subyekti sifatida uning ichki ixtiyoriy o‘zini o‘zi belgilashi 
vazifasini bajaradi. Majburiyat jamiyatning ijtimoiy ish natijalariga bo‘lgan 
ehtiyojidan va mutaxassisning o‘zi yuqori samaradorlik natijalariga bo‘lgan 
ehtiyojidan kelib chiqadi. 
Mutaxassisning xatti-harakatlari, xulq-atvori, munosabati va faoliyatining 
to‘g‘ri motivatsiyasi uning vazifalarini vijdon tuyg‘usi asosida kasbiy 
muammolarni hal qilish uchun harakatlarini safarbar qilishni o‘z ichiga oladi. 
Kasbiy faoliyat motivi sifatida jamiyat va davlat, hamkasblar, mijozlar va o‘ziga 
nisbatan o‘z burchini yuqori professionallik bilan birgalikda bajarish zarurati 
samarali faoliyat uchun yetarli shart bo‘lib qoladi. 
Ijtimoiy ishchilarning intizomi bu kasbning normal ishlashi va rivojlanishi 
uchun zaruriy shartdir, chunki u mutaxassislarning xatti-harakatlarini tartibli qiladi. 
Mutaxassislarning intizomi va ayniqsa, ularning o‘zini o‘zi tarbiyalash-bu ishning 
yuqori samaradorligini va faoliyatning yakuniy natijalarida jamiyat manfaatlarini 
qondirishni ta’minlaydigan omillardan biridir.