Samarqand davlat universiteti isoqjon negmatov ijtimoiy ishning etik

Maxfiylik tamoyili. 
Maxfiy (ishonchli, oshkor qilinmaydigan) ma’lumotlar-
bu mijozning yashash sharoitlari, uning shaxsiy fazilatlari va muammolari bilan 
bog‘liq bo‘lgan barcha narsalar, shuningdek, mijoz tomonidan ijtimoiy ishchi bilan 
o‘zaro aloqada aniqlanadigan barcha narsalar. U unga ushbu maxfiylikni 
kafolatlashi va uni ta’minlash uchun barcha choralarni ko‘rishi kerak. 
Ijtimoiy ishchi mijozga u yoki bu ma’lumotni ushbu ijtimoiy muassasaning 
(ijtimoiy xizmatning) boshqa xodimlariga, mijoz tomonidan so‘ralgan ijtimoiy 
yordam bo‘yicha yuqori ma’muriy darajadagi maqbul qarorni qabul qilish uchun 
topshirish kerakligi to‘g‘risida xabardor qilishi shart. Shuningdek, u mijozga 
uchinchi tomon tashkilotlari, mijozning yaqin odamlari, uning qo‘shnilari, jamoat 
tashkilotlari va yuridik shaxslarning vakillarini jalb qilish va ularga zarur 
ma’lumotlarni taqdim etish zarurligi to‘g‘risida xabar berishga majburdir. Qanday 
bo‘lmasin, bunday ma’lumotlar faqat mijozning ruxsati bilan va faqat uning 
muammolarini hal qilishda ishtirok etadiganlarga uzatilishi mumkin. 
Agar mijoz kelishilgan ma’lumotlarning bir qismini boshqa shaxslarga yoki 
tashkilotlarga berishga rozi bo‘lsa, ijtimoiy xodim ularni maxfiylik shartlari 
to‘g‘risida ogohlantirishi kerak; maxfiylik da’vo muddati yo‘q. 
Maxfiylikni buzish mijoz uchun bevosita xavf tug‘diradigan holatlarda 
mumkin: uning hayoti, sog‘ligi, moddiy farovonligi, ruhiy holati uchun. Bunday 
holda, maxfiylikning buzilishi mijozga majburiy shartlar, ijtimoiy xodimning 
vazifalari va majburiyatlari to‘g‘risida oldindan xabar berish bilan birga bo‘lishi 
kerak. 
Ijtimoiy resurslarni maksimal darajada oshirish, ijtimoiy ta’sirchanlik va 
ijtimoiy huquqlarni himoya qilish tamoyillari 
Mijozning huquqlarini himoya qilish prinsipiga rioya qilish ijtimoiy 
ishchining unga yordam so‘rab murojaat qilgan shaxsga uning muammolarini hal 
qilish uchun qilgan barcha harakatlari to‘g‘risida xabar berish majburiyatini 
belgilaydi. Ijtimoiy ishchi mijozga kerakli barcha ma’lumotlarni taqdim etishning 
401
 Кодекс этики социального педагога и социального работника // Социальная работа. 2006. № 1 //Режим 
доступа http://socpedagogika.narod.ru/Kodeks.html 65 с. 

---

331 
to‘liqligi, sifati va o‘z vaqtida bajarilishi uchun javobgardir. Ijtimoiy xizmatlar 
mijozning barcha ijtimoiy ahamiyatli so‘rovlariga javob berishga va uning ijtimoiy 
huquqlarini himoya qilish va amalga oshirilishini ta’minlashga majburdir, buning 
uchun ijtimoiy ish bo‘yicha mutaxassis mijozning qiyin hayotiy holatini tez va 
sifatli hal qilish uchun barcha mumkin bo‘lgan vakolatli organlar va xizmatlarning 
aloqasini ta’minlashi shart. 
Mijozga uning holatini hal qilish jarayoni to‘g‘risida ma’lumot berish, uning 
shaxsiy salohiyatini oshirish uchun qulay sharoit yaratish uchun zarurdir. Bundan 
tashqari, ma’lumotlarning etishmasligi mijoz tomonidan qabul qilingan qarorning 
sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin, chunki u barcha holatlar va faktlarni 
bilmagan holda, ijtimoiy ishning maqsadi va uning shaxsiy manfaatlariga zid 
bo‘lgan natijani keltirib chiqaradigan noto‘g‘ri qaror qabul qilishi mumkin. 
“Inson taqdiri bilan bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy ish masalalarida, uning jamiyat 
bilan munosabatlarini uyg‘unlashtirish, uning yashash sharoitlarini yaxshilash 
bilan bog‘liq holda, mijoz uning ishtirokida yoki uning ishtirokisiz amalga 
oshirilishi kerak bo‘lgan barcha harakatlar to‘g‘risida bilishga haqlidir”
402
. 
Mijoz, mutaxassis va jamiyatning o‘zaro hamkorligi sheriklik munosabat-
lariga asoslanganligini hisobga olsak, ularning har biri, shu jumladan, mijoz, ushbu 
o‘zaro aloqaning to‘liq subyekti maqomiga ega bo‘lishi kerak va shuning uchun 
tashabbuskorlik, qadr-qimmatini hurmat qilish va ma’lumotlarning to‘liqligi 
huquqiga ega bo‘lishi kerak. 
Ijtimoiy ishchilar o‘zlarining professional taktikalariga, yordam so‘ragan 
kishining ijtimoiy muammolarini hal qilish muvaffaqiyatlariga ta’sir qilishi 
mumkin bo‘lgan manfaatlar to‘qnashuvi holatlari paydo bo‘lishining oldini 
olishlari kerak. 
Agar bunday ziddiyat yuzaga kelsa, ular buni e’lon qilishlari va kasbiy 
munosabatlarga zarar yetkazmasligini ta’minlab, zarur choralarni ko‘rishlari kerak. 
Ijtimoiy ishchilar shaxslar, oilalar, guruhlar va jamoalarga paydo bo‘layotgan 
muammolarni o‘zaro hal qilish yoki ziddiyatli yoki raqobatdosh ehtiyojlar va 
manfaatlarni yarashtirish va muvozanatlash usullarini topishda yordam berishlari 
kerak.