Samarqand davlat universiteti I. X. Nasimov, I. Patterson, K. M. Ibodov hozirgi zamon raqobat

mahsulotlar konvergensiyasi
. Audioyozuvlar, vizual mahsulotlar, jurnal 
maqolalari internetda raqamli shakldaligi bois ularni aynan bir turdagi yoki 
muayyan amaliy dasturlar paketi yordamida qayta ishlash mumkin. Ushbu 
mahsulotlarning aynan moddiy nusxasini esa bir nechta texnik vositalar bilan qayta 
ishlash talab etiladi. Shu bois, raqamli formatga o‘tish natijasida mahsulotlar 
to‘g‘risidagi ma‘lumotlarning moddiy shakli o‘z ahamiyatini yo‘qotadi. Masalan, 
elektron kataloglarning joriy etilishi natijasida qog‘oz shakldagi kitob kataloglari 
foydalanishdan chiqib ketdi. Raqamli shaklning qulayligi bois an‘anaviy bosma 
shakldagi kitoblar ham shu bosqichda turibdi. 

 jarayonlarning konvergensiyasi
. Elektron shaklga o‘tish turli jarayonlarda 
amalga oshirilgan funksiyalarni aynan bir jarayon yordamida bajarish imkoniyatini 
yaratadi. Masalan, marketing tadqiqotlarini olib borishda ma‘lumotlarni yig‘ish, 
ularni qayta ishlash, iste‘molchilarni guruhlash, bozorni segmentlash, tovarlarni 
tasniflash va boshqa vazifalarni turli shaxslar, bo‘linmalar amalga oshirgan. 
Elektron shaklga o‘tish natijasida birgina operasiya yordamida ishlab chiqarish, 
marketing, sotish, iste‘mol va sotuvdan keyingi xizmat ko‘rsatish yagona 
jarayondan iborat bo‘lib qoldi. Bunda marketing, sotish, iste‘mol va sotuvdan 
keyingi xizmat ko‘rsatish bilan bog‘liq axborotlarni qidirish, qayta ishlash va 
tarqatish nafaqat uzluksiz, balki parallel ravishda ham amalga oshiriladi. 

infratuzilma konvergensiyasi
. Elektron shaklga o‘tish natijasida telefon 
kompaniyalari, mobil aloqa, sun‘iy yo‘ldoshli antennalar korxonalarning asosiy 
raqiblariga aylandi. 

bozor muhitining konvergensiyasi
. Elektron bozor ilgari alohida bo‘lgan 
mintaqaviy va milliy bozorlar o‘rtasidagi tafovutlarni yo‘qotib yubordi. Natijada 
korxonalarning geografik va tarmoq monopoliyasiga barham berildi, bozorga kirib 
borishdagi to‘siqlar ham o‘z-o‘zidan yo‘qolib bormoqda. 
Mijozlarga yo‘naltirilganlik asosida raqobat ustunligi yaratishni ―servis 
yulduzchasi‖ orqali ifodalash mumkin. Bunda korxona funksional tuzilma va 
mijozlarga xizmat ko‘rsatuvchi jarayonlar majmui sifatida qaraladi (12.3.1-rasm). 
―Servis yulduzchasi‖ korxonalar mijozlarga yo‘naltirilganlik asosida raqobat 
ustunligiga erishish uchun quyidagi tadbirlarni amalga oshirishlari zarurligini 
ko‘rsatadi: 

xodimlarni motivasiya qilish usullarini keng qo‘llash; 

xodimlarni kasbiy jihatdan sifat menejmenti talablari asosida o‘qitish; 

mijozlar bilan ijobiy aloqalarni yo‘lga qo‘yish; 

belgilangan sifat darajasidagi mahsulotlarni o‘z vaqtida yetkazib berishi 
uchun samarali boshqarish; 

ma‘lumotlarni axborot logistikasini shakllantirish maqsadida to‘plash va 
algoritmlash. 

---

199