Samarqand davlat universiteti I. X. Nasimov, I. Patterson, K. M. Ibodov hozirgi zamon raqobat

Servis differensiasiyasi

mos tovarlarga raqobatchilarga nisbatan 
ustunlikka ega qo‘shimcha xizmatlar (tashib keltirish va o‘rnatish, saqlash va 
ekspluatasiya, maslahatlar berish) ni taklif etish orqali amalga oshiriladi. 
Xodimlar differensiasiyasi 

 
raqib korxona xodimlariga nisbatan 
vazifalarni mukammal bajara oladigan, o‘z kasbi doirasida yetarli bilim, malaka va 
ko‘nikmalarga ega xodimlarni yollash va qo‘shimcha o‘qitish orqali amalga 
oshiriladi. 
Imij differensiasiyasi 

 
mahsulotlarning raqib korxona yoki uning 
tovarlariga nisbatan ijobiy bo‘lgan qiyofasi, nufuzini yaratish orqali amalga 
oshiriladi. 
11.3. Differensiallash strategiyasi asosida raqobat ustunligiga erishish 
Aholi turmush darajasining ortishi natijasida mahsulot sifatiga bo‘lgan talabi 
ortib boradi. Iste‘molchilar mahsulotlarning o‘ziga xos jihatlariga, tovar 
assortimentning 
kengroq 
bo‘lishiga alohida e‘tibor qaratadi. Natijada 
korxonalarning kam xarajat hisobiga standart mahsulot ishlab chiqarish faoliyati 
o‘z-o‘zidan jozibadorligini yo‘qotadi va iste‘molchilarning ortib borayotgan 
talabini qondirish darajasi pasayib ketadi. Bozor rivojlanishining ushbu 
tendensiyalarida korxonalar uchun differensiasiya strategiyasi eng maqbul yechim 
bo‘ladi. 
Differensiasiya strategiyasi 

xaridorlarga raqib korxonalarga nisbatan 
iste‘mol qiymati yuqori va assortimenti keng bo‘lgan tovarlar va xizmatlar taklif 
etishdir. Differensiasiya asosida muvaffaqiyatga erishish bozor talabini puxta 
o‘rganish, tovar va xizmatlarning iste‘molchilar tomonidan eng mukammal va 
maqbul deb topilgan iste‘mol xususiyatlarini aniqlash orqali amalga oshadi. 
Differensiasiya strategiyasining mohiyati shundan iboratki, tovar va 
xizmatlarning o‘ziga xos, iste‘molchilar tomonidan eng mukammal va maqbul deb 
topilgan iste‘mol xususiyatlarini aniqlash hamda uzoq muddat davomida uni 
saqlab qolishdir. Tovar va xizmatlarning iste‘mol qiymatini oshirishning quyidagi 
uchta yondashuvi mavjud: 

---

176 

mahsulotlardan faoydalanish yoki ularning ekspluatasiyasi davomida 
iste‘molchilarning umumiy xarajatlarini pasaytirish bilan bog‘liq xususiyatlar 
(masalan, tejamkorligi, kam energiya yoki yoqilg‘i talab etishi, ko‘p funksiyaliligi, 
kafolat majburiyati va shu kabilar.);

mahsulotlarning ekspluatasiyasi davomida iste‘molchilarning umumiy 
xarajatlarini pasaytirish bilan bog‘liq xususiyatlar (foydalanish muddati, quvvati, 
modernizasiyalash imkoniyati va shu kabilar.);

mahsulotning iste‘mol qiymatini oshirishi va ehtiyojni to‘laroq qondirishi 
mumkin bo‘lgan nomoddiy xususiyatlari (dizayn, rang, noyoblilik, qulaylik, savdo 
markasining taniqliligi va shu kabilar.).
Raqobat ustunligi mahsulotlarning o‘ziga xos xususiyati yoki yuqori iste‘mol 
qiymati uchun sezilarlli darajada ko‘pligi yoki raqiblar tomonidan ushbu 
xususiyatlarni o‘zlashtirish imkoniyati juda kam bo‘lganda ro‘yobga chiqadi.
Differensiasiya 
strategiyasini 
amalga 
oshirish 
korxonaga 
quyidagi 
imkoniyatlarni beradi:

mahsulotning o‘ziga xos xususiyati va iste‘mol qiymati uchun qo‘shimcha 
narx belgilash va foyda olish;

mijozlarga yo‘naltirilganlik tamoyili asosida qo‘shimcha site‘molchilar 
guruhini jalb qilish va sotish hajmini oshirish;

mukammal tovar taklif asosida iste‘molchilarning tovar belgisi va brendiga 
sodiqligini oshirish.
Differensiasiya strategiyasi narxga qo‘shilgan ustama xarajatlar shu maqsadda 
sarflangan xarajatlardan ko‘p bo‘lgan taqdirda foydaning oshishiga olib keladi. 
Differensiasiya strategiyasi mahsulot sifati yoki uning o‘ziga xususiyatlari hamda 
yuqori iste‘mol qiymati bilan chegaralanib qolmaydi. Differensiasiyalash 
imkoniyati quyidagi bo‘lim yoki bo‘linmalarda ham o‘rinlidir: