Samarqand davlat universiteti I. U. Urazbaev n. J. Xodjaeva j. Qudratov

Fotosintez. 
Fotosintez jarayonida CO
2
ning qabul qilinishi Ya‘ni 
o‗zlashtirilishi yoruglik energiyasi hisobiga amalga oshadi. 
CO
2+
H
2
O +hv+(CH
2
O)
n
+O
2
Fotosintezlovchilarga yuksak o‗simliklar, suvo‗tlari, purpur va ko‗k-
yashil suv o‗tlari, sianabakteriyalar kiradi.Fotosintezning yuqoridagi 
tenglamasi, yuksak o‗simliklar, suvo‗tlar va sianabakteriyalarga xosdir. 
Purpur va yashil bakteriyalar fotosintez jarayonida kislorod ajratmaydi. 
Oxirgi ikkitasida elektron donori bo‗lib, suv molekulasi emas, qaytarilgan 
oltingugurt birikmasi, molekulyar vodorod yoki organik moddalar 
hisoblanadi. Purpur va yashil bakteriyalar anaerob sharoitida organik 
moddalar parchalanayotgan, botqoqlashgan, suvi turib qolgan, tarkibida 
vodorod sulfid ko‗p bo‗lgan chuchuk suvlarda yashaydi. Fotosintezlovchi 
oltingugurt bakteriyalari tuproqda juda kam uchraydi. Oltingugurt 
bakteriyalar tuproqda juda kam uchraydi. Oltingugurt bakteriyalarga 
kirmaydigan 
purupr 
bakteriyalardan 
Rhodomicrobium 
tuproqda 
tarqalgandir. Oltinggugurt bakteriyalari guruhidan bo‗lmagan bakteriyalar 
anaerob fotosintezlovchilar bo‗lib elektron donori sifatida 

---

120 
organik moddalardan foydalanadilar. Ular organik substratlarni 
fotoassimilyasiya qilish qobiliyatiga egadirlar. Bu mikroorganizmlar eng 
qadimgi fotosintezlovchilardir. Fotosintez jarayoni evolyusiyasining 
ikkinchi etapi bu 
getyerotrof 
oltingugurt bakteriyalari 
bo‗lib, keyinchalik ular CO
2
ning qaytarilishi uchun elektron donori 
bo‗lib, suv molekulasidan foydalanilib, erkin kislorodni ajratadi. 
Fotosintezning bu shakli tufayli quruqlikda yuksak o‗simliklar dengiz va 
okeanlarda suv o‗tlarining hukmron 
bo‗lishiga olib 
keldi.
Barcha avtotrof
organizmlarda 
CO
2
ning 
fiksasiyalanishi Kalvin sikli nomi bilan ataluvchi murakkab mexanizm 
asosida boradi.