Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti umumiy fizika va magnetizm kafedrasi

FO’U ning pedagogika fani bilan aloqasi.
Umumta’lim maktablarida o’qitiladigan har qanday fan o’quvchilarga ta’lim berish bilan birgalikda ularni tarbiyalash vazifasini ham bajaradi. Vatanimiz istiqlolga erishganidan so’ng o’quvchilarni mustaqillik mafkurasi ruhida tarbiyalash eng dolzarb vazifa hisoblanadi. Buni amalga oshirish maorif xodimlari zimmasiga tushadi. FO’U boy milliy qadryatlarimizdan qaysilarini fizikani o’qitish jarayoniga kiritish lozim va ularni qanday ketma-ketlikda o’tish kerakligini hal etish vazifasini bajaradi. Sho’rolar davrida fizika darsliklarida birorta ham Vatanimizdan yetishib chiqqan buyuk allomalarimiz (Ibn Sino, Beruniy, Al Farg’oniy, Al Xorazmiy, Mirzo Ulug’beklar) nomi qayd etilmagan edi. Bunday tarixiy adolatsizlikka barham berish, ya’ni Sharqning buyuk allomalari ilmiy kashfiyotlarini umumta’lim maktablarining fizika fani darsliklariga kiritish orqali biz farzandlarimizni Ona Vatanimizga nisbatan mehr-muhabbat, sadoqat, vatanparvarlik xislatlarini shakllantirishga erisha olamiz. Bu masalani hal etishga sistemali tarzda yondashmoq, ya’ni ta’lim jarayonini tashkil etuvchi elementlarni va ular o’rtasidagi o’zaro aloqani tahlil qilish lozim. Tarbiya jarayoni murakkab sistema bo’lib uning elementlari o’quvchi, o’qituvchi, o’quv fanlari, pedagogika, psixologiya, madaniy muhit, maktab, oila, mahalla va hokazolar hisoblanadi. Bu elementlar ham o’z navbatida murakkab sistemalar hisoblanadi. Ular o’rtasidagi axborot almashinuvi (o’zaro munosabat) turli-tuman bo’lishi mumkin. Lekin biz ulardan eng asosiylarini ajratib olib tahlil qilamiz va tarbiya jarayonini ilmiy tarzda boshqara olamiz.
Tarbiya ishtirokchilari ham o’z navbatida murakkab sistema hisoblanadi. Masalan: ta’lim jarayoni ishtirokchisi bo’lgan o’quvchi shaxsini olib qaraylik. O’quvchilarning psixologik xususiyati har bir individda turlicha bo’ladi. Shu sababli ta’lim va tarbiyaning samarali bo’lishi ko’p jihatdan o’qituvchining shaxsiy xislatlariga (bilimi, ijodkorligi, sabr- matonati, vazminligi, axloqi, ma’naviyati va hokazo) bog’liq, har bir o’quvchi o’zi bir olam, shuning uchun iloji boricha unga individual yondashuv zarur. Xalqimizda ham: “Yaxshi otga bir qamchi, yomon otga ming qamchi” degan maqol bor, buning zamirida chuqur ma’no yotadi. Mashhur chex pedagogi Ya.A. Komenskiy ham o’zining “Buyuk didaktika” asarida [10] ta’lim va tarbiyani tabiat hodisalariga qiyoslash orqali shu g’oyani juda sodda va ishonarli tarzda tushuntirib bergan edi: “Hammaga hamma narsani o’rgatish mumkin,

agar ta’lim to’g’ri tashkil etilsa”. Ushbu fikr hozirgi payttgacha o’z qimmatini yo’qotgan emas.