Samarqand davlat universiteti fizika fakulteti astronomiya yo

Yerdan tashqari svilizatsiya: Agar kimdir yer aholisini boshqa bir sayyoraga koʻchirish xohishi boʻlsa, albatta bunday sayyorani izlab topish zarur. Ya’ni bu sayyoraning tabiiy sharoiti aynan Yerning tabiiy sharoitiga oʻxshash boʻlishi kerak va u yerda boshqa ekzosayyoraliklar boʻlmasligi kerak. Ya’ni u sayyoradagi holat xuddi Yer sirtida million yillar avval boʻlgani kabi sharoit boʻlishi kerak.
Biomarkerlarni texnik jihatdan qanday qilib izlash mumkin? Buning uchun birinchi navbatda atmosferani spektrini olish zarur. Spektrni olishni uchta holati mavjud. Birinchidan sayyora oʻzi nurlanishi mumkin. Agar sayyora hayot mavjud boʻlgan sohada joylashgan boʻlsa, u holda uning sirtida harorat taxminan 300°C ga teng boʻladi. Bunday syyora oʻz navbatida infraqizil nurlanish manbaiy boʻladi. Bunday holda biz uni spektrini oʻrganib, undagi biomarkerlarni mumkin. Bundan tashqari sayyora oʻzining yulduzini nurini qaytaradi. Siz osmon musaffo b’lganda kechasi yorqin yulduzni koʻrishingiz mumkin. Bu yulduz emas, u Venera sayyorasidir. Ya’ni siz Venera sayyorasining Quyoshdan kelayotgan yorugʻlikni qaytarganini koʻrasiz. Demak biz sayyoradan qaytgan nurni spektrini olib, u orqali biomarkerlarni kuzatamiz.
Xuddi shunday yana bir qiziqarli gʻoya bor. Ya’ni atmosferani yoritilganligi orqali kuzatish mumkin. Hozirgi vaqtda aksariyat ekzosayyoralar tranzitga qarab kashf qilmoqdamiz. Shuning uchun bu kuzatish usulini tranzit deb ataymiz. Haqiqatdan ham biz bu sayyorani oʻtayotgan vaqtda yulduz yoritgani uchun koʻramiz. Bizga ma’lumki Lomonosov Venera sayyorasini kashf qilgan. Bunda biz sayyora spektrini qayd qilib, undagi biomarkerlarni izlashimiz mumkin. Kuzatish muammosi shundan iboratki, biz yuqorida qayd qilgan biomarkerlar bizning atmosferamizd ham bor. Bu esa boshqa sayyoralar atmosferasidagi biomarkerlarni aniqlashda muammolarni yuzaga keltiradi. Shuning uchun ham biomarkerlarni kosmosdan turib kuzatish yaxshi natijalarni beradi. Demak bu vazifa yaqin kelajakdagi eng muhim vazifalardan biriga aylanadi. Buning uchun ya’ni bu vazifani amalga oshirish uchun endilikda yirik loyixalarni amalga oshirish zarur boʻladi. Bu esa ekzosayyoralarning yuqori aniqlikdagi spektrini olish imkonini beradi va ularda biomarkerlarni topish imkonini beradi.