Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti odam va hayvonlar fiziologiyasi va biokimyosi kafedrasi

KO‘Z O‘TKIRLIGINI ANIQLASH
Darsning maqsadi: Ta’limiy maqsadi. Insonlar ko‘zining o‘tkirligi, ko‘rish maydoni va ko‘r dog‘ini aniqlash.

Tarbiyaviy maqsadi. Darsni fiziologik o‘rgangan holda ko‘zning gigienik qoidalariga rioya etish.

Ko‘ruv retseptorlari organi bu ko‘zlar hisoblanadi. Ko‘zning ko‘rish mexanizmi to‘r pardada joylashgan sezuvchi retseptorlar yorug‘lik nurlarini bir fokusga keltirib , narsalarning kichraygan va aniq tasvirini to‘r pardada hosil qilgan optik sistema orqali amalga oshadi.

1. 
   Ish. Galovin jadvali yordamida aniqlash.
   

Kerakli jihozlar. Galovin jadvali, metr.
Ishning bajarilishi. Golovin jadvali turli kattalikda bo‘lgan raqamlar yoki harflar ketma-ketligidan iborat. Harflar ketma-ketligi yuqoridan pastga tomon kichrayib boradi. Jadvalning chap tomonida ko‘rsatilgan alfavit harflarini o‘qish uchun masofa berilgan, o‘ng tomonida ko‘zning o‘tkirlik darajasini aniqlovchi sonlar ko‘rsatilgan.

Tekshiruvchi odamni turli masofadan o‘tqizib harflarni ko‘rsatish noqulay bo‘lganligi uchun 5 m naridan o‘qiy oladigan qator normal ko‘z o‘tkirligi deb qabul qilingan. Shuni inobatga olib belgilangan masofada o‘tiradi yoki tik turgan holda yorug‘lik yaxshi tushadigan devorga osilgan jadvaldagi harflar bir ko‘z yopilgan tarzda jadvalning yuqorisidan pastga tomon tekshiruvchi ko‘rsatgan harflarni o‘qiydi. Tekshirilayotgan odam o‘qiyotganida ma’lum qatorga kelib hato qilsa o‘sha joyda to‘xtatiladi va yuqoridagi qatorni to‘g‘ri o‘qigan bo‘ladi. Bu qo‘yidagi formula bilan hisoblanadi.

Bunda, K – ko‘zning o‘tkirlik darajasi, A – tekshirilayotgan odam turgan masofa, B – o‘qilishi mukin bo‘lgan masofa.

Masalan, 50 m uzoqlikdan o‘qiydigan qatorni tekshiruvchi odam 5 metrdan o‘qisa.

bu ko‘rsatgich normadan 10 marta kam hisoblanadi. Agar 5 metrli masofadan qatorni 5m naridan o‘qisa ko‘z o‘tkirligi

ga teng bo‘ladi, bu esa normal holat bo‘lib hisoblanadi. Binobarin 5 metrdan o‘qiydigan masofani 4m dan o‘qisa ko‘z o‘tkirligi

normadan ortiq hisoblanadi.

Golovin jadvali