Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

 
4-rasm. Na’matak etdor hujayralari (Rosa canina): 
1 – xromoplastlar; 2 – mag‘iz; 3 – hujayra devori. 
 
Hujayraning  katta-kichikligi  doimo  o‘zgarib  tursa  ham,  lekin  har  qaysi  turkum  vakillari 
uchun  ma’lum  kattalikda  va  shaklida  uchraydigan  belgi  hisoblanadi.  Odatda  hujayrani  oddiy 
ko‘z bilan ko‘rib bo‘lmaydi. Uni faqat bir necha marta katta qilib ko‘rsatadigan mikroskop ostida 
ko‘rish va aniqlash mumkin.  
Yuksak  o‘simliklarning  hujayra  diametri  10-100  mkm  (ko‘pincha  15-60  mkmi)  bo‘lishi 
mumkin.  Diametri  yirik  hujayralar  ko‘pincha  g‘amlovchi  oziq  moddalarni  hujayralarda 
(masalan,  kartoshka  tuganaklaridagi  parenxima  hujayralari,  ho‘l  meva  hujayralari)  bo‘ladi. 
Bundan  tashqari  tarvuz,  limon,  apelsin  va  boshqa  mevalarning  yumshoq  eti,  bir  necha 
millimetrgacha  bo‘ladi,  ularni  oddiy  ko‘z  bilan  ham  ko‘rish  mumkin.  Ayniqsa  parenximatik 
hujayralar  uzunligi  jihatidan  boshqa  hujayralardan  farq  qiladi.  Masalan,  zig‘ir  toldasi  40  mm, 
g‘o‘za  tolasi  35  mm,  qichitqi  o‘t  tolasi  80  mm  uzunlikda  bo‘ladi.  Ularning  har  qancha 
uzunligidan qat’iy nazar, ko‘ndalang kesimi mikroskopik holda saqlanadi. 
Yuksak o‘simliklarda hujayralarning soni bir necha o‘n mingdan to yuz minggacha (daraxt 
bargi) bo‘lishi mumkin.