Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

3 – ish. Ildizmevalar 
Ishning borishi: Ildizmevalarni tuzilishini: sabzi ildizmevasi (Daucus sativus). Ayrim ikki 
yillik  ikki urug‘pallali o‘simliklar (sabzi,  sholg‘om, lavlagi,  turp, petrushka va boshqalar) ning 
ildizi  katta  miqdorda  oziq  moddalar  to‘playdi  va  ildizmevalarni  hosil  qiladi.  Ildizmeva  hosil 
bo‘lishda  asosiy  ildiz  gipokotil  va  epikotil  ishtirok  etadi.  Qand  lavlagida  u  asosiy  ildizdan, 
xashaki lavlagida va sabzida ildiz va gipokotildan, turp, rediskadan – gipokotildan hosil bo‘ladi. 
Birinchi  yilning  oxirida  lavlagi  yoki  sabzining  rivojlangan  ildizmevasida  “boshcha”  – 
o‘sgan  va  bargli  epikotil  “bo‘yincha”  –  gipokotildan  xos  bo‘lgan  va  ko‘p  sonli  vertikal  yon 
ildizli ildizni ajratish mumkin. 
Ildizmevaning  vazifasi  –  keyingi  yilda  gulli  poya  rivojlanishi  uchun  zarur  bo‘lgan  katta 
miqdordagi  oziq  moddalarni  to‘plashdir.  Ko‘p  sonli  parenximali  hujayralarda  suvda  eriydigan 
shakar to‘playdi.  
Sabzida ildizmeva ildizdan hosil bo‘lgan. Sabzi ildizmevasi anatomik strukturasi bo‘yicha 
quyidagi  guruhga  kiradi:  uning  asosiy  hajmi  ikkilamchi  floemani  tashkil  etadi,  kuchli 

---

 
193 
parenximalashgan  floema  va  ksilema  uchun  xos.  Ildizning  asosiy  zaxira  moddasi  shakar 
hisoblanadi (20- rasm).