Samarqand davlat universiteti biologiya fakulteti botanika kafedrasi

O’qitish  jihozlari:  Gulsavsar  (Iris  germanica)  bargi,  makkajo’xori  (Zea  mays)  bargi, 
emanning  (Quercus  robur)  po’stlog‘i,  shu  o’simliklarni  doimiy  preparatlari,  reaktivlari,  xlor  – 
sink  –  yod,  floroglyutsin,  HCI  mikroskop,  lupa,  chizuvchi  apparat,  pintset,  lezviya,  britva, 
qaychi,  skalpel,  preparoval  igna,  buyum  va  qoplag’ich  oynalar,  salfetka,  suv,  darsliklar, 
qo’llanmalar va jadvallar. 
 
Topshiriqlar: 
1. 
Birlamchi qoplovchi to’qima-epidermani tuzilishi. 
2. 
Ikkilamchi-periderma va uchlamchi-po’stloqni tuzilishi. 
3. 
Kollenxima va sklerenximani tuzilishi. 
 
1-ish. Gulsavsar (Iris germanica) bargining epidermasi tuzilishini o’rganish. 
Qoplovchi  to’qima  o’simliklar  organini  tashqi  tomondan  o’rab  turadi  va  ichki  qismini 
tashqi  sharoit,  temperatura  va  suv  ko’p  bo’g’lanishidan  va  turli  mikroorganizmlar  ta’siridan 
saqlaydi. 
Qoplovchi  to’qima  zich  joylashgan  parenxima  hujayralardan  tuzilgan.  Hujayra  po’sti 
sellyulozadan iborat bo’lib, kutinlashadi yoki po’kaklashadi. Qoplovchi to’qima kelib chiqishiga 
ko’ra  uch  xil:  birlamchi  qoplovchi  to’qima  –  epiderma,  ikkilamchi  qoplovchi  to’qima  – 
periderma va uchlamchi qoplovchi to’qima – po’stloq bo’ladi. 
Epiderma  birlamchi  meristemaning  ustki  qavatidagi  hujayralarning  differensiyalanishidan 
hosil  bo’ladi.  Yashil  barglar,  yosh  poya  va  ildizlarni  tashqi  tomondan  epiderma  o’rab  olgan 
bo’ladi. Epiderma po’sti notekis bo’lib, sitoplazma va yadro hujayra po’sti bo’ylab joylashgan. 
Hujayra markazida vakuola bo’ladi (7-rasm).